مواد مخدر صنعتی كه با شعار كاهش درد و رنج انسان‌ها بازارهای جهان را پر كرده است با عوارضی كه از استعمال آن برجا میماند، به شدت جوامع و زندگی انسان‌ها را به كام نابودی میكشاند.
به گزارش انصار به ایرنا؛ یكی از بزرگترین معضلاتی كه در دوران معاصر جامعه بشری را تهدید میكند موادمخدر هستند. مواد مخدر به دو گروه عمده و كلی تقسیم میشوند؛ نخست، مواد مخدر طبیعی هستند كه منشأ گیاهی دارند مانند تریاك، چرس، كوكائین، هروئین، مورفین و گروه دیگر، مواد مخدر صنعتی و نوین (یا مصنوعی، داروهای تركیبی و شیمیایی) نامیده میشوند.
برخلاف مواد مخدر طبیعی كه محدود به مناطق جغرافیایی مشخص با آب و هوای خاص است، مواد مخدر صنعتی میتوانند در هر منطقه و كشوری تولید شوند. افزایش كشف لابراتوارهای مخفی و تجهیزات تولید مواد مخدر مصنوعی، مواد اولیه شیمیایی و نیز گزارش‌ها در خصوص روند رو به افزایش گرایش به مواد مخدر صنعتی به ویژه گروه ATS (از جمله مت آمفتامین‌ها، اكستازی و غیره) حاكی از گسترش فزاینده سوء مصرف این مواد نیز است.
مواد مخدر مصنوعی (یا تركیبی)، با توجه به پاسخ دهی به سلایق مختلف، آسان بودن تهیه مواد اولیه آن‌ها، كم بودن هزینه تهیه آن‌ها، قابلیت تولید آن‌ها در هر منطقه، تنوع و گوناگونی تولیدات تنها گوشه‌ای از علل شیوع و گسترش سوء مصرف این مواد است.
برای درك بهتر موضوع، ابتدا به تاریخچه تولید و انواع این مواد اشاره‌ای میكنیم.
تاریخچه مواد مخدر و روان گردان
استعمال مواد مخدر در میان جوامع مختلف سابقه‌ای طولانی و متفاوتی دارد و نوع مصرف آن نیز باتوجه به زمینه‌های فرهنگی موجود در هر جامعه‌ای مختلف است. مواد مخدر در طول تاریخ، زمانی به عنوان خوراكی، گاهی به عنوان دارو، گاهی برای ایجاد لذت و یا فرار از ناراحتی‌ها و یا برای از بین بردن التیام درد به كار برده میشد و لذا در طول تاریخ بشر كم‌تر ملتی را میتوان یافت كه با استفاده نادرست از مواد مخدر رو به رو نبوده باشد. مواد مخدر معمولاً در جشنها و مراسم و گاهی نیز توسط جادوگران مورد استفاده قرار میگرفت.
بررسی آثار مكتوب تاریخی حكایت از آن دارد كه بشر از خیلی وقت‌ها پیش، از مواد مخدر اطلاع داشته است؛ هومر شاعر یونانی در آثار خود از گل خشخاش نام میبرد و آن را جزو گل‌های زینتی باغ‌های روم در ۶۰۰ سال پیش از میلاد دانسته است؛ در آن زمان یونانی‌ها تریاك را اپیوم مینامیدند. سومری‌ها نیز از كهن ترین اقوامی هستند كه نه تنها از تریاك استفاده میكردند، بلكه نام گیاه شادی بخش را نیز بر آن نهاده بودند. پزشكان آشوری نیز صدها سال پیش از میلاد به خواص دارویی تریاك پی برده بودند.
تاریخ استفاده از داروهای یا گیاهان روان گردان نیز به زمان‌های خیلی پیش بر میگردد؛ مرلین ام. دی در كتاب خود تحت عنوان مدارك و شواهد باستان شناسی بر سنت استفاده از گیاهان روان گردان در دنیای قدیم كه در سال ۲۰۰۳ منتشر شد اعلام داشت: شواهد باستان شناسی حاكی از آن است كه استعمال مواد روان گردان (به طور غالب گیاهان) به حدود ۱۰ هزار سال قبل بر میگردد. همچنین شواهد و مدارك تاریخی و فرهنگی استفاده از مواد روان گردان را به بیش از ۵ هزار سال پیش بازمی گرداند. به طور مثال جویدن برگ كوكا در جامعه پرو قدمتی ۸ هزار ساله دارد.
فیتز هیو لودلو نویسنده امریكایی (۱۸۳۶- ۱۸۷۰) در كتاب خود تحت عنوان چرس ایتر (۱۸۵۷) نوشت: این مواد قادر است بشر را به تجربه‌های معنوی و الهی نزدیك و سرنوشت ما را از آن چه كه هست بهتر كند و همچنین شرایط زندگی روزمره ما را به شكلی بالاتر از واقعیت ارتقا دهد.
در طول قرن بیستم بسیاری از دولت‌های جهان در ابتدا با ممنوع كردن عرضه و تجارت این مواد در صدد ایجاد موانع جهت كنترل استعمال تفننی آن‌ها بر آمدند و در این راه جرایم سنگینی را وضع كردند. اما بسیاری از افراد و مقامات دولتی دریافتند كه از طریق اعمال مجازات نمی توان به اندازه كافی، استعمال مواد مخدر و روان گردان‌ها را كاهش داد و با جنگ دولت علیه این مواد مشكلاتی كه در جوامع وجود دارد نه تنها بهبود نمی یابد بلكه وخیم‌تر نیز میشود.
از این رو دولت‌ها به این نتیجه رسیدند كه به جای قوانین محکم و سخت برای ممنوعیت و اعمال مجازات‌ها، سیاست‌های عمومی اخلاقی‌تر و موثرتری را در پیش بگیرند. با این حال امروزه مشاهده میشود با وجود شعارهایی كه كشورهای غربی و مقامات عالی رتبه آن‌ها در مقابله با تولید و قاچاق مواد مخدر صنعتی سر میدهند، متأسفانه خود آن‌ها با كمك به مافیای مواد مخدر و حتی دست داشتن مستقیم در این امور، به توزیع و تجارت این مواد در سطح جهان كمك میكنند.
برآوردها از تعداد معتادان در جهان
پژوهش‌های زیادی از سوی سازمان‌ها و موسسات مختلف برای تعیین تعداد معتادان به مواد مخدر در سرسر جهان صورت گرفته است. آماری نیز در این خصوص از سوی محققان و پژوهشگران استرالیایی در جولای ۲۰۱۲ صورت گرفت؛ این تحقیق نشان میداد كه پراكندگی تعداد معتادان در نقاط مختلف جهان با یك نحو نیست و كشورهایی كه پیشرفته‌تر و ثروتمندتر هستند احتمال بیشتری وجود دارد كه مردم آن به دام این معضل خانمان سوز گرفتار آیند. همچنین گروه مزبور در این تحقیق به نتایج ذیل نایل آمدند:
- حدود ۱۴۹ تا ۲۷۱ میلیون نفر (حدود ۵ درصد از افراد بالغ جهان) در سال ۲۰۰۹ حداقل یك بار از مواد مخدر استفاده كرده اند كه این تعداد معادل است با یك نفر از هر ۲۰ نفر بین ۱۵ تا ۶۴ سال.
- در سال ۲۰۰۹ در شمال امریكا حدود ۱۱ درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله این كشور چرس مصرف میكردند.
- بین ۱۴ تا ۵۶ میلیون نفر در گروه سنی مذكور به استعمال آمفتامین از نوع محرك مبادرت كرده اند.
- بیشترین مصرف كوكائین در سال ۲۰۰۹ در شمال امریكا صورت گرفت كه بین ۱۴ تا ۲۱ میلیون نفر ذكر شده است.
- مصرف مواد مخدری از نوع هروئین نیز امروزه دامن گیر عده زیادی از مردم در سراسر جهان شده است به طوری كه جمعیت معتاد به این نوع مواد مخدر از ۱۲ میلیون نفر به ۲۱ میلیون نفر در سطح جهان افزایش یافته است. بیشترین مصرف هروئین در خاورمیانه و خاورنزدیك است؛ جایی كه ۱.۴ درصد از جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ سال آن به دام این ماده مخدر گرفتار شده اند.
- بین ۱۱ تا ۲۱ میلیون نفر در سراسر جهان به نزریق مواد مخدر روی آورده اند.
مصرف مواد مخدر صنعتی در جهان
كشفیات جهانی مواد محرك از نوع آمفتامین‌ها در سال ۲۰۰۱ حدود ۱۷ درصد افزایش داشت كه این امر موید تولید و رواج بیشتر این ماده در شرق و جنوب شرق آسیاست. روند ۱۰ سال پایانی قرن ۲۰ نیز نشان از این دارد كه كشفیات مواد از نوع آمفتامین سالانه معادل ۲۸ درصد در مقایسه با سایر انواع مواد مخدر در جهان افزایش داشته است.
در فاصله بین ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ بیشترین افزایش كشفیات مواد در مورد كشفیات مواد مصنوعی بوده است. كشفیات LSD درسال‌های بین ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ كاهش داشت كه نشان دهنده پایین آمدن محبوبیت آن در بسیاری از نقاط جهان میباشد.
طبق اعلام كمیته مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC)، تعداد مصرف كنندگان مواد مخدر جهان بیش از ۲۰۰ میلیون نفر تخمین زده شد كه از این تعداد حدود ۱۴۷میلیون نفر مصرف كننده چرس و ۳۳ میلیون نفر مصرف كننده آمفتامین‌ها، ۷ میلیون نفر مصرف كننده اكستسی، ۱۳ میلیون نفر مصرف كننده كوكائین و ۱۳ میلیون نفر نیز مصرف كننده مواد افیونی هستند.
بیشترین ركورد مصرف در سال ۲۰۰۰ مربوط به آمفتامین‌ها بود. در دهه پیش از آن روند افزایش قاچاق محرك‌ها از نوع آمفتامین (AST) خیلی شدیدتر از سایر انواع مواد بود؛ بویژه این كه كشفیات اكستاسی در بین سالهای ۹۸-۱۹۹۰ چهار برابر شد كه اگر مشتقات گروه اكستاسی را نیز لحاظ كنیم، نرخ رشد كشفیات مواد محرك بیشتر هم میشود.
در دهه ۱۹۸۰ قاچاق محرك‌های نوع آمفتامین به چند منطقه (شمال امریكا، پاره‌ای از كشورهای جنوب شرقی آسیا، خاورمیانه و غرب آفریقا) محدود میشد و اقشار خاصی این گونه مواد را مصرف میكردند اما به تدریج در دهه۱۹۹۰ با شیوع مصرف مواد محرك در بین جوانان روند مصرف آن به تمامی اقشار جامعه تعمیم یافت. در بین كشورهای اروپایی، بریتانیا بازار اصلی مواد محرك نوع آمفتامین است. مت آمفتامین ماده اصلی سوء مصرف در شرق و جنوب شرق آسیا و امریكای شمالی بوده و آمفتامین و اكستاسی بیشتر در بازارهای اروپایی مصرف دارد.
عمده قاچاق در شرق آسیا، ماده آیس (ice) است كه یك مت آمفتامین با درجه خلوص بالاست و به صورت كشیدنی مصرف میشود.
محرك‌های نوع آمفتامین به عنوان داروهای كاهش وزن عرضه میشوند و در بعضی مواقع بدون تجویز پزشك در اختیار متقاضیان قرار میگیرند. تولید این گونه داروها حتی در آزمایشگاه كوچك خانگی نیز میسر است.
قاچاق اكستاسی یكی از موارد استثناء میباشد، به طوری كه اغلب در اروپا و عمدتاً در‌هالند، بلژیك و آلمان شیوع و در حال گسترش به اروپای شرقی است. اكستسی در مراحل اولیه تنها برای مصرف در اروپا تولید میشد؛ با این وجود در اواسط دهه ۱۹۹۰ افزایش شدید قاچاق اكستاسی از اروپا به امریكای شمالی، استرالیا، كشورهای متعدد آسیایی و نیز خاورمیانه و خاور دور ملاحظه شد.
توجه به این نكته مهم است كه بعد از چرس، آمفتامین‌ها به لحاظ تعداد سوء مصرف كنندگان مقام دوم را درجهان كسب كرده اند. ارزیابی‌های محتاطانه حاكی از آن است كه تقریباً نیمی از مصرف كنندگان آمفتامین در سطح جهان در آسیا و اغلب در شرق و جنوب شرق قاره ساكن هستند و در تعدادی از این كشورها از جمله جاپان، كوریا، تایوان، چین، فیلیپین و تایلند مصرف آمفتامین تقریباً از مصرف مواد مخدر سنتی (تریاك و هروئین) پیشی جسته است و امروزه مصرف این مواد مخدر صنعتی در بین دانش آموزان متوسطه و دانشجویان نیز رواج یافته است.
در گزارش سال ۲۰۰۸ سازمان ملل متحد، اعلان شد كه در جهان حدود ۰.۶ درصد از افراد بین ۱۵ تا ۶۴ سال آمفتامین و حدود ۰.۲ درصد از همین گروه سنی اكستسی مصرف میكنند. ۱۲ درصد ماده مخدر مصرف شده در امریكای شمالی مواد روان گردان است. در اروپای غربی نیز وضعیت به همین منوال است. در قاره آسیا حدود ۱۹ درصد ماده اصلی مورد مصرف در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ ساله، مواد روان گردان است.
از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۷ مصرف محرك‌ها (آمفتامین) در سطح جهان ثابت بود، ولی مصرف توهم زاها (اكستسی) دو برابر شده است. بیشترین میزان كشفیات آمفتامین مرتبط با آسیای جنوب شرقی و بعد امریكای شمالی است. میزان كشفیات مواد روان گردان (محرك و توهم زا) در طی سال ۲۰۰۸ برابر ۵۴ تن بود. در سال ۲۰۰۰ حدود ۶۰ درصد اكستسی و آمفتامین مورد مصرف در جهان خالص بود، ولی در سال ۲۰۰۷ حداكثر ۲۰ درصد اكستسی و آمفتامین موجود در بازار خالص بوده است و ۸۰ درصد این مواد دارای ناخالصی هستند.
به هر حال استعمال مواد مخدر صنعتی و روان گردان به منظور رفع درد، رنج، افسردگی و غیره بسیار مخرب و مضر است كه نه تنها جسم و روان فرد را از بین میبرد، بلكه باعث از هم گسیختگی خانواده، جامعه و نظام سیاسی خواهد شد.
مواد مخدر صنعتی سدی در برابر سلامت و توسعه
در ارتباط با تأثیرات مخرب این مواد باید به این نكته توجه داشت كه محور اصلی توسعه همه جانبه و پایدار در یك جامعه، افراد سالم و قانون گرا هستند. فعالیت‌ها، طرح‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های عمرانی و فرهنگی- اقتصادی زمانی به ثمر مینشیند كه نیروی انسانی آن كشور سالم باشد. از این رو، اعتیاد به مواد مخدر كه امروزه به صورت شیمیایی و صنعتی و در شرایط بسیار مضر تولید میشوند، عاملی بازدارنده در مقابل توسعه سیاسی- اقتصادی و فرهنگی به حساب میآیند.
نتایج حاصل از تحقیقات حاكی از آن است كه همه این داروها و مواد مخدر مصنوعی عوارض مشابهی دارند. بنابراین هر مقدار مصرف آن‌ها میتواند عوارض ناگواری داشته باشد. از عوارض آن‌ها كه اغلب تهدیدكننده حیات انسان است میتوان از هپاتیت (ورم كبد)، سكته مغزی، هییوترمی خطرناك (تب شدید بدون عفونت)، بینظمی ضربان قلب (آریتیمی)، افزایش شدید فشار خون، سكته قلبی، صرع (تشنج)، كم خونی و نارسایی تنفسی نام برد.
مصرف كنندگان گاهی در اثر بیش فعالی دچار آسیب به خود و یا دیگران میشوند و گاه این موضوع، عامل مرگ آن‌ها میشود. از دیگر عوارض غیركشنده این مواد تهوع، قفل شدن فك(علاشه)، دندان قروچه، تاری دید، اضطراب، بیقراری، توهم، گرفتگی عضله، تعریق شدید و حملات جنون و پانیك است.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/865
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
