این گونه لحن صمیمانه ترامپ در گفتگوی خود با رهبر سیاسی پاکستان باعث شد تا به اعتقاد برخی کارشناسان چشم انداز روابط آمریکا و پاکستان در دوره ترامپ روشن‌تر و نزدیک‌تر از گذشته ارزیابی شود. حال اما با گذشت 10 ماه از آن گفتگوی معروف ترامپ و نوازشریف، روابط آمریکا و پاکستان، یکی از پرتنش‌ترین دوران خود را سپری می‌کند. تنش‌هایی که حداقل طی چند سال گذشته و در دوره جرج بوش و پس از آن اوباما حداقل کم سابقه بوده است.

خط و نشان واشنگتن برای اسلام‌آباد

تنش اخیر در روابط پاکستان و آمریکا بعد از اعلام استراتژی آمریکا درباره افغانستان در سخنرانی ترامپ (جولای 2017) شدت گرفت. ترامپ در سخنان خود در واشنگتن که استراتژی دولتش را درباره حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان تشریح کرد، هشدار تندی را نیز متوجه پاکستان کرد.

رییس جمهور آمریکا در سخنانش با اشاره به پاکستان گفت که آمریکا نمی تواند در قبال حضور طالبان در پاکستان ساکت بماند، چون آمریکا میلیاردها دلار به پاکستان کمک کرده ولی این کشور به محل امنی برای سازمان های تروریستی بدل شده است. او گفت: پاکستان به سازمان‌هایی پناه داده که هر روز تلاش می‌کنند مردم ما را بکشند. ما به پاکستان میلیاردها دلار پرداخت کرده‌ایم ولی آن ها به تروریست هایی پناه داده‌اند که ما با آن‌ها می‌جنگیم. این وضع باید تغییر کند و این تغییر فوراً انجام خواهد شد. هیچ همکاریی نمی‌تواند در مورد کشوری که به شبه نظامیان و تروریست‌هایی که نظامیان و مقامات آمریکایی را هدف قرار می‌دهند، دوام بیاورد." ترامپ در ادامه خطاب به پاکستان افزود که زمان آن فرا رسیده که پاکستان تعهد خودش را به تمدن، نظم و صلح نشان دهد.

اگرچه روابط پاکستان و آمریکا در دوره اوباما نیز چندان گرم و نزدیک نبود و نهادهای امنیتی دو طرف به صورت مقطعی انتقاداتی را متوجه یکدیگر می‌ساختند، اما سخنان ترامپ که به عنوان انتقاد مستقیم رئیس جمهور آمریکا علیه پاکستان به شمار می‌رفت، تقریباً بی‌سابقه به نظر می‌رسد.

حتی یک روز پس از سخنان تند ترامپ علیه پاکستان، رکس تیلرسون، وزیرامورخارجه ترامپ نیز در گفت و گویی با خبرنگاران در واشنگتن با عنوان کردن فضای بی‌اعتمادی موجود در روابط پاکستان و آمریکا اظهارداشت که گسترش فضای بی اعتمادی میان پاکستان و آمریکا انکارناپذیر است چون ما شاهد تردد عناصر گروه های تروریستی در داخل خاک پاکستان هستیم که هدف این عناصر حمله به نظامیان و مسئولان آمریکایی در افغانستان و تخریب فرآیند صلح در افغانستان است.

فشار بر پاکستان با اهرم بودجه

آن چه در تنش اخیر آمریکا و پاکستان بیشتر به چشم می‌خورد، عنوان کردن کمک نظامی از سوی آمریکا به عنوان اهرم فشار علیه پاکستان می‌باشد. ترامپ در تهدیدات اخیر خود ضمن متهم کردن پاکستان به پناه دادن تروریست‌ها در خاک کشورش، اسلام‌آباد را تهدید کرده بود که کمک‌های مالی خود را به این کشور قطع خواهد کرد.

با این حال تهدید مالی پاکستان از سوی آمریکا بالافاصله با واکنش مقامات اسلام‌آباد روبرو شد.. از جمله  خرم دستگیر، وزیر دفاع با انتقاد از اتهامات ترامپ به کشورش تاکید کرد: هیچ کشوری حق ندارد جدیت ما در مبارزه با تروریسم را زیر سوال ببرد و اینکه ترامپ می‌گوید کمک‌های مالی خود به کشور ما را قطع می‌کند، باید بداند که آمریکا از سال 2001 هیچ کمک مالی به پاکستان نکرده که بخواهد آن را قطع کند.

این اظهارات وزیر دفاع پاکستان در عمل به این معنا بود که طی 16 سال گذشته آمریکا هیچ کمک مالی را در اختیار پاکستان قرار نداده است و برخلاف تصوری که دولت ترامپ برای استفاده از ابزار قطع کمک مالی به پاکستان داشت، در عمل این اقدام بی‌تاثیر و بی‌نتیجه خواهد بود.

محدودیت‌های امریکا برای فشار علیه پاکستان

از طرف دیگر آمریکا برای اعمال فشار بر پاکستان دارای محدودیت‌های قابل توجهی بوده و دست واشنگتن برای اقدام علیه پاکستان باز نیست. در این زمینه می توان به نکات ذیل اشاره کرد: 

انتقال پاکستان به اردوی چین و روسیه: بدون تردید تشدید تنش امریکا علیه پاکستان بیش از آن که برای اسلام‌آباد هزینه به بار آورد، اهداف استراتژیک واشنگتن را تحت الشعاع قرار خواهد داد. کاخ سفید به این موضوع آگاه است که فشار بیشتر بر پاکستان به انتقال این کشور به اردوی روبه گسترش چین و روسیه در منطقه خواهد انجامید و در عمل بار هرینه‌های استراتژیک امریکا در منطقه را خواهد افزود.

حتی اظهارات وزیر دفاع پاکستان در مورد اتحاد با چین پس از تهدیدات ترامپ نشان داد احتمال گرایش اسلام‌آباد به پکن در شرایط تنش با امریکا جدی است. در این ارتباط وزیردفاع پاکستان دو روز پس از تهدیدات ترامپ در گفتگو با جیو تی وی گفت: اینک ما متحدی بسیار قدرتمند و هم دل به نام چین داریم که در تمام مجامع بین‌المللی از پاکستان دفاع می‌کند و آمریکا نیز باید روابط خوب ودوستانه ما با چین را بپذیرد.

این اظهارنظر ثابت می‌کرد با وجود نفوذ قابل توجه چین در منطقه شبه قاره، آمریکا چندان قادر به افزایش تنش و یا فشار به پاکستان نخواهد بود.

ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای نظامیان امریکایی در افغانستان: از طرف دیگر نیروهای آمریکایی برای انجام عملیات نظامی خود در خاک افغانستان نیازمند همراهی پاکستان هستند و بدون خاک پاکستان و مشارکت رهبران این کشور در عمل آمریکا برای حضور خود در افغانستان به شدت دچار تنگنا و مضیقه خواهد بود. در همین ارتباط خورشید محمود قصور، وزیر اسبق امور خارجه پاکستان با شرکت در برنامه گفت و گو در پایتخت که به صورت زنده از شبکه خبری جیو تی وی پخش شد، اعلام کرد:  اطمینان دارم که آمریکا در 90 درصد مبارزه با تروریسم و جنگ در افغانستان به پاکستان نیاز دارد و نمی‌تواند این موضوع را کتمان کند. این کارشناس پاکستانی اظهارات خود را بعد از مطرح شدن تهدیدات ترامپ علیه پاکستان عنوان نمود و در ادامه از عدم توانایی آمریکا برای اعمال محدودیت و فشار بر پاکستان سخن گفت.

نیاز آمریکا به پایگاه‌های نظامی در پاکستان: از نظر تجهیزات لجستیکی و نظامی برای نظامیان آمریکایی نیز واشنگتن به شدت نیازمند همراهی پاکستان است. آمریکا دارای چندین پایگاه نظامی مهم در خاک پاکستان برای عملیات نظامی خود در افغانستان است که درصورت تداوم تنش ممکن است برای بهره‌برداری از آن‌ها با محدودیت مواجه شود.

در بین پایگاه‌هایی که در پاکستان مورد استفاده آمریکایی ها هستند نام دو پایگاه مهم شامل پایگاه شمسی و پایگاه شهباز به چشم می‌خورد. پایگاه شمسی در ایالت بلوچستان واقع در جنوب غربی پاکستان قرار دارد و طبق مطالب موجود در رسانه های تخصصی نظامی، از این پایگاه برای پرواز هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می شود. از پایگاه هوایی شمسی از جمله هواپیماهای بی‌سرنشین آمریکایی برمی‌خیزند که به مواضعی در مناطق مرزی میان افغانستان و پاکستان حمله می‌کنند. در مقطعی از جمله در سال 2011 و پس از حمله‌ هوایی ناتو به پست‌های مرزبانی پاکستان که به کشته شدن ۲۴ سرباز پاکستانی منجر شد، پاکستان از ایالات متحده خواست که پایگاه نظامی هوایی خود به نام "شمسی" را در ایالت بلوچستان واقع در جنوب غربی پاکستان تخلیه کند، هرچند در ادامه این تنش دو طرف توانستند به توافقاتی برای تداوم همکاری‌ها دست یابند.

با همه این موارد به نظر می رسد امریکا درصورت ادامه روند مذکور در روابط دیپلماتیک با پاکستان زمینه چرخش اسلام آباد به سمت پکن را فراهم می آورد.