سعید سبحانی
کشورهای غربی و به ویژه آمریکا طی یک دهه گذشته سیاستهای مداخله گرانهای را در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه در پیش گرفته اند که ثمره آن دو جنگ بزرگ افغانستان و عراق و همچنین به تنش کشیده شدن اوضاع سوریه، یمن، لبنان و... است. هرچند غربیها مدعی بودند این سیاستها در نهایت میتواند امنیت اروپا و آمریکا را تضمین کند اما نتایج این حملات چیز دیگری را مطرح میکند. امروز خاورمیانه به کانون ظهور و بروز گروههای افراط گرایی تبدیل شده است که مدیریت آنها از دست غرب خارج شده است و هر ازچندگاهی شاهد هستیم که این گروههای افراطی حملات تروریستی را در قلب پایتختهای اروپایی انجام میدهند.
از سوی دیگر امروز اروپا با یک بحران خودساخته دیگر نیز روبه روست که به شدت برای غربیها هزینه بر است. بر اثر ایجاد جنگ و تنش در خاورمیانه بسیاری از مردم کشورهای منطقه به ویژه سوریها در حال مهاجرت به اروپا هستند. این مهاجرت از یک سو میتواند تبعات مالی متعددی برای غرب داشته باشد و از سوی دیگر میتواند بحرانهای امنیتی را برای این کشورها پدید بیاورد.
برای مثال آژانس اروپایی نظارت بر مرزها موسوم به (فرونتکس) از ورود 630 هزار مهاجر غیرقانونی به اروپا از آغاز سال جاری میلادی تاکنون خبر داد. (فابریس لگری) رئیس آژانس اروپایی نظارت بر مرزها طی مصاحبه با گروه خبری (ابرا) در اظهاراتی اعلام کرد: (حدود 360 هزار نفر از آغاز سال جاری میلادی تاکنون به صورت غیرقانونی وارد اروپا شدهاند.)وی افزود: (ما تا پایان سپتامبر حدود 630 هزار عبور غیرقانونی از مرزها را به ثبت رساندهایم و درنظر داریم حدود 60 هواپیما برای بازگرداندن مهاجران غیر قانونی اجاره کنیم در حالی که طی سال گذشته برای این منظور 39 هواپیما اجاره کرده بودیم.)بحران مهاجرتهای غیرقانونی به اروپا طی ماههای اخیر شدت بیشتری گرفته و به یکی از دغدغههای سیاستمداران تبدیل شده است. هزاران تن از اتباع کشورهای بحرانزده در تلاش برای ورود به کشورهای اروپایی هستند و هر روزه شمار زیادی پناهجو که اکثریت آنها را سوریها، عراقی، افغانی و بعضا آفریقایی تشکیل میدهند، راه اروپا را در پیش میگیرند تا خود را از جنگها و اوضاع نامناسب حاکم بر کشورهای متبوعشان خلاص کرده و زندگی جدیدی را در پیش بگیرند.
در این میان جایگاه آلمان بسیار قابل توجه است چرا که بسیاری از مهاجران خواستار ورود به این کشور و اتریش هستند. طی هفتههای گذشته در رکوردی بیسابقه هزاران پناهجو به طور عمده از سوریه، عراق و افغانستان وارد اروپا شدهاند و در مسیر مهاجرت صدها تن از آنها جان خود را از دست دادهاند و این در حالیاست که پیشبینی میشود سیل مهاجرتها به این قاره همچنان رو به گسترش باشد.
بنابر اعلام سازمان ملل نیز، طی سال جاری میلادی بیش از نیم میلیون مهاجر و پناهجو با عبور از دریای مدیترانه خود را به اروپا رساندهاند.
بر اساس گزارش آماری کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهجویان، بیش از 500 هزار مهاجر و پناهجو طی سال 2015 میلادی با گذر از دریای مدیترانه وارد اروپا شدهاند که از این تعداد 383 هزار نفر خود را به یونان و 129 هزار نفر خود را به ایتالیا رساندهاند.
بنابه گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهجویان، طی سال جاری همچنین حدود 2980 نفر در مسیرهای دریایی مهاجرت به اروپا به ویژه از طریق دریایی مدیترانه جان خود را از دست داده یا ناپدید شدهاند.
بحران مهاجرتهای غیرقانونی به اروپا اخیرا به یکی از دغدغههای سیاستمداران تبدیل شده و هر روز هزاران پناهجو به امید بهبود شرایط زندگی و آینده خود راه مهاجرت به این قاره را در پیش میگیرند و این در شرایطی است که شمار زیادی از آنان شامل زنان و کودکان در وضعیت نامناسبی به سر میبرند.
پدیده مهاجرت به کشور آلمان که زمانی سرعت متعادلی داشت، این روزها به کابوسی گیجکننده تبدیل شده است. ساکنان شهرهای مختلف آلمان تلاش میکنند خود را با موج بزرگ مهاجران خاورمیانه تطبیق دهند.
پیشبینی میشود 800000 پناهنده در سال جاری وارد آلمان شوند. این درحالیاست که این کشور تنها در ماه سپتامبر پذیرای بیش از 200000 مهاجر بود. ثبتنام ابتدایی بهموقع پناهجویان بدلیل افزایش تعداد آنها، تقریباً غیرممکن شده است. برخی از مهاجران یک مرکز پناهندگی در برلین، که ناچار هستند شب را بدون سرپناه به صبح برسانند، میگویند 25 روز است که در نوبت ثبتنام هستند. تأمین نیازهای اولیه پناجویان نیز یکی دیگر از چالشهای جدی دولت آلمان است.کشوری که زمانی بدلیل نظم و کارآیی مشهور بود، اکنون بر اثر هجوم مهاجران با کابوسی جدی روبروست.
البته همین مهاجرت گسترده باعث شده است تا دولتهای غربی از این آب گل آلود ماهی گیری کنند و خود را ناجیان مردم منطقه نشان دهند اما در حقیقت امر مسئول اصلی ایجاد بحران در خاورمیانه و به تبع آن غیر قابل زندگی شدن این مطنقه سیاستهایی است که غرب در یک دهه گذشته در پیش گرفته است. این موضوعی است که حتی سناتور جان مک کین آمریکایی نیز نسبت بدان اذعان دارد.
جان مک کین سناتور آمریکایی در سخنانی در سنا تصریح کرد: بحران کنونی که الآن با آن روبهرو هستیم، بحران مهاجرت نیست، این خروج دسته جمعی آوارگانی است که دولت اوباما برای سالها حاضر به رسیدگی به وضعیت آنها نشده است.بر اساس برآورد سازمان ملل، طی دو سال آینده بیش از 850 هزار مهاجر خاورمیانه بهدنبال پناهندگی در اروپا خواهند بود.این سناتور جمهوریخواه در ادامه افزود: بحران انسانی اخیر، نتیجه قابل پیشبینی سیاستهای باراک اوباما بوده است.مک کین از حامیان اصلی آموزش تروریستهای سوری است که بارها خواستار سرنگونی دولت بشار اسد شده است.کاخ سفید پیش از این اعلام کرده است که در حال بررسی گزینههای مختلف برای مشارکت در کاهش بحران مهاجرت از خاورمیانه به اروپا است.
اکنون نیز باید گفت راه حل چالش مهاجرت بستگی به برنامهها و سیاستهایی دارد که آمریکا و دیگر دولتهای اروپایی در قبال خاورمیانه اخذ میکنند. ثبات و امنیت در منطقه و توسعه اقتصادی و سیاسی میتواند بسیاری از چالشها در این زمینه را از بین ببرد و در عوض توسعه دخالتهای نظامی به بحرانیتر شدن اوضاع دامن میزند. در چنین شرایطی غرب اگر همچنان به دنبال سیاستهای هژمونیک خود در خاورمیانه باشد اوضاع از این نیز فاجعه بارتر خواهد شد. دیر نیست زمانی که داعش و دیگر گروههای تروریستی دست پرورده غرب اسلحههای آمریکایی خود را به سمت پایتختهای اروپایی نشانه بروند و امنیت را از قاره سبز سلب کنند. داعش مولود شوم سیاستهای غرب در منطقه است و تا زمانی نیز که همچنان آمریکاییها خواهان حضور این گروهها در منطقه باشند حتی حملات نظامی و هوایی نیز نمی تواند مرهمی بر این زخم کهنه باشد. اغلب این گروههای تروریستی از سوی کشورهایی همچون عربستان و پاکستان تغذیه فکری و مالی میشوند که همپیمان جدی غرب هستند و اکنون این سئوال جدی پیش میآید که آیا واقعا آمریکا و ائتلاف غرب توانایی مقابله با داعش را ندارد و یا اینکه همچنان تمایل دارد این گروهها به ناامنسازی کشورهای منطقه ادامه دهند؟ چگونه میتوان باور کرد اروپا برنامههایی برای میزبانی از مهاجران سوری دارد در حالی که خود غرب عامل بحران بزرگ در سوریه است؟!