با توجه به موارد علمی و دینی که بیان شد، در می‌یابیم که متأسفانه نه تنها در بخشهای وزارتهای کلیدی دفاع و داخله، بلکه در اکثر ادارات افغانستان، اصل شایسته سالاری و عدالت در نظر گرفته نشده است. باید رئیس جمهور و وزاری داخله و دفاع به مردم افغانستان پاسخ دهند که برخی معینان و مشاوران این وزارت‌ها بر چه اساس و معیاری و به چه شیوه‌ای سنجش شده‌اند و چگونه از توانایی آنها برای این پْست‌ها آزمون گرفته شده است؟!
امروزه عصر، عصر شایسته محوری و شایسته سالاری است. عصری که بهترین افراد که دارای تخصص، مهارت، لیاقت، تجربه و شایستگی هستند باید به عنوان مسؤل برای احراز پْست دولتی انتخاب شوند و مسئولیتهای مهمی را بر عهده بگیرند. شایسته سالاری یک فلسفه و نگرش مدیریتی است که در آن نیروی انسانی با توجه به دانش و توانایی و تجربهٔ شان در جایگاه خود در نظر گرفته می شوند.
این روزها سروصدای زیادی در شبکه های اجتماعی در مورد تقرری چند بانو به عنوان معاون و مشاور در وزارتهای بسیار مهم نظامی دفاع و داخله أفغانستان، سروصداهای و اعتراضات زیاد شهروندان را در پی داشته است. اما متأسفانه برخی مسوولین نیز به جای برخورد و جواب مناسب به مردم در فضای مجازی و رسانه‌ای، آنان را با الفاظ ناشایستی چون: نوکر، کر و کور، زن ستیز، عقده‌ای، وابسته به گرو‌های خاص و حتی وابسته به خارجی ها و... متهم نموده‌اند و حتی در برخی موارد پا را فراتر گذاشته و به مثابه دیکتاتورمآبانه، مردم را تهدید به تعقیب قضایی نموده اند. با این أوضاع در این مقاله در پی نحوه برخورد مسوولین با اعتراضات مردم نیستیم که در این مورد مقاله‌‌ای دیگری خواهیم داشت، اما در این یادداشت به بحث پیرامون شایسته سالاری می پردازیم تا به نتیجه برسیم که آیا گماردن این بانوان در وزارتهای حساس و مهم امنیتی آن هم در حد معینیت، کار درستی می باشد یا خیر؟
امروزه در دنیا، بر خلاف عرف واسطه و ثروت در کشور ما، عصر، عصر شایسته محوری و شایسته سالاری است. عصری که بهترین افراد که دارای تخصص، مهارت، لیاقت، تجربه و شایستگی هستند باید به عنوان مسؤل برای احراز پْست دولتی انتخاب شوند و مسئولیتهای مهمی را بر عهده بگیرند. شایسته سالاری یک فلسفه و نگرش مدیریتی است که در آن نیروی انسانی با توجه به دانش و توانایی و تجربهٔ شان در جایگاه خود در نظر گرفته می شوند.
یک ﻧﻈﺎم و دولت ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻر ﻧﻈـﺎﻣﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در آن ﻣﺰاﯾـﺎ و ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖﻫـﺎی ﺷـﻐﻠﯽ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ، و ﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺟﻨﺴﯿﺖ، ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻗﻮﻣﯿـﺖ و ﯾـﺎ ﺛـﺮوت ﺑـﻪ اﻓـﺮاد داده ﻣـﯽﺷـﻮد. ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن، اﻓﺮاد از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ و ﺑـﺎ ﺗـﻼش ﻓـﺮاوان اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎی ﺧﻮد را ﺷﮑﻮﻓﺎ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ، ﻓﺎرغ از ﺟﻨﺴﯿﺖ، ﻃﺒﻘﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻗﻮﻣﯿـﺖ، مذهب، حزب و ﯾـﺎ ﺛﺮوت، ﺑﺮای ﺗﺼﺪی ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﯾـﮏ پْست، ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﯽ اﺳـﺖ (دﯾـﺪﮔﺎه ﺑﯿﻠﺘـﻮن.(
ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد در ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕـﺎه در دولت اﺳـﺖ. ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪﺳـﺎﻻری را ﻣـﯽﺗـﻮان ﯾـﮏ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ از زﯾﺮﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪﺧـﻮاﻫﯽ، ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪﮔـﺮی، ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﮔﻤﺎری و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪداری ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮد.
ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺧﻮاﻫﯽ: ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺧﻮاﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯾﮏ ارزش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﻪﺻـﻮرت ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑﺮوز ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ارزش ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺮار دارد.
ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﮔﺮی: ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ و ﺟﺬب ﻣﺪﯾﺮان ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ.
ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﮔﻤﺎری: ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮔﻤﺎردن ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﺎن در ﺟﺎﯾﮕﺎه درﺳـﺖ ﺧـﻮد اﺳـﺖ. اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ وﺟﻮد زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪام ﻧﺴﻨﺠﯿﺪه اﺳﺖ.
ﺷﺎﯾﺴﺘﻪداری: ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاری اﻓﺮاد ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ، ﺷﺎﯾﺴﺘﻪداری ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ.
ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺳﺎﻻﺭﻱ ﺩﺭ اسلام
ﺑﺎ ﺗﻔﮑﺮ در اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم و ﺟﺴﺖوﺟﻮ در آﻣﻮزهﻫﺎی ﺗﻌﺎﻟﯽﺑﺨﺶ آن ﻣﯽﺗﻮان ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری را ﭘﯿﺪا ﮐﺮد. ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ اﺻـﻞ دﯾﻨـﯽ، ﻫﻤـﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ، اﺻﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﻫﺮ ﭼﯿﺰی در ﺟﺎی ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺧﻮدش ﺑﺮآورده ﻣﯽﺷﻮد. ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮرهٔ اﻧﺒﯿﺎء آﯾﮥ 105 ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳـﺮوری ﺑـﺮ زﻣـﯿﻦ را ﺑﺮای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽداﻧﺪ: «ان اﻻرض ﯾﺮﺛﻬﺎ ﻋﺒﺎدی اﻟﺼﺎﻟﺤﻮن»، ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً زﻣـﯿﻦ ﺑـﻪ دﺳﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد.
رﻋﺎﯾـﺖ اﻫﻠﯿـﺖ در اﻧﺘﺨـﺎب اﻓـﺮاد و واﮔـﺬاری ﮐﺎرﻫـﺎ، از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺴـﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐـﺎری را ﻋﻬـﺪهدار ﺷﻮد، ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎی ﻻزم را ﺑﺮای آن ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دارا ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻫﻠﯿـﺖ آن ﮐـﺎر را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﻨﺖ اﻟﻬﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫـﯿﭻﮐـﺲ ﺟـﺰ ﺑﺮاﺳـﺎس ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﯽ و اﻫﻠﯿﺖﻫﺎی ﻻزم ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ ﻧﻤﯽدﻫﺪ.
ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮرهٔ ﺑﻘﺮه آﯾﻪ 124 ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ: «اﻧﯽ ﺟﺎﻋﻠﮏ ﻟﻠﻨﺎس اﻣﺎﻣﺎ ﻗﺎل و ﻣﻦ ذرﯾﺘﯽ ﻗﺎل ﻻﯾﻨﺎل ﻋﻬﺪی اﻟﻈﺎﻟﻤﯿﻦ؛ ﻣﻦ ﺗﻮ را ﭘﯿﺸﻮا و رﻫﺒﺮ ﻣـﺮدم ﻗـﺮار دادم. اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﮔﻔﺖ: از دودﻣﺎن ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎﻧﯽ ﻗﺮار ده. ﻓﺮﻣـﻮد: ﭘﯿﻤـﺎن ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺘﻤﮑﺎران ﻧﻤﯽرﺳﺪ )ﺗﻨﻬﺎ آﻧﺪﺳﺘﻪ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﻮ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻮاﯾﯽ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ11«.
ﺧﺪاوﻧﺪ در آﯾﮥ 247 ﺳﻮرهٔ ﺑﻘﺮه در داﺳﺘﺎن ﺑﺮﮔﺰﯾﺪن ﻃﺎﻟﻮت ﺑـﺮای ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﻨﯽاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺟﻮان ﺑﻮد، اﻫﻠﯿﺖﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﯾﻌﻨﯽ «ﻋﻠﻢ و ﻗـﺪرت» را ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد را ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﺳﺎزد، ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺎر رﺳـﺎﻟﺖ را ﺑﻪ او ﻣﯽﺳﭙﺎرد ﮐﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ دارد؛«ان ﷲ اﻟﺼﻄﻔﻪ ﻋﻠﯿﮑﻢ و زاده ﺑﺴﻄﻪ ﻓﯽ اﻟﻌﻠﻢ و اﻟﺠﺴـﻢ ؛ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﻋﻠﻢ و ﻗﺪرت ﺟﺴـﻢ او را وﺳـﻌﺖ ﺑﺨﺸـﯿﺪ.» ﻣﻨﺼـﺐﻫـﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ، اﻣﺎﻧﺖﻫﺎی اﻟﻬﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ اﻫﻠـﺶ ﺳـﭙﺮده ﺷـﻮد ﺗـﺎ آن را ﺑـﻪ ﻣﻘﺼـﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ. در واﻗﻊ، اﺻﻞ «ﻟﯿﺎﻗﺖ و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ» از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻗﺮآﻧﯽ اﺳﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﯽاﺳﺮاﺋﯿﻞ از ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮی ﺑـﻪ ﻧـﺎم «اﺷـﻤﻮﺋﯿﻞ» درﺧﻮاﺳـﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪﻫﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه او ﺑﺎ ﺳﺘﻢﮔﺮان ﺑﺴـﺘﯿﺰﻧﺪ، او ﺑـﻪ درﮔـﺎه ﺧﺪاوﻧـﺪ روی آورد و درﺧﻮاﺳـﺖ ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه ﺣﻀﺮﺗﺶ ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺖ. ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﺎﻟﻮت را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ آﻧﻬـﺎ ﺑﺮﮔﺰﯾـﺪ؛ ﺑﻨﯽاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺎدی ﺑﺮ اﻧﺪﯾﺸﻪ آنﻫﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد، ﺑـﺮ اﯾـﻦ اﻧﺘﺼـﺎب اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻧﺪ: «ﻗﺎﻟﻮا اﻧﯽ ﯾﮑﻮن ﻟﻪ اﻟﻤﻠﮏ ﻋﻠﯿﻨﺎ و ﻧﺤﻦ اﺣﻖ ﺑﺎﻟﻤﻠﮏ ﻣﻨﻪ و ﻟﻢ ﯾﻮت ﺳﻌﻪ ﻣﻦ اﻟﻤﺎل؛ ﭼﮕﻮﻧﻪ او ﺑﺮ ﻣﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ از او ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﺮﯾﻢ و او ﺛﺮوت زﯾـﺎدی ﻧﺪارد.» آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ و ﻟﯿﺎﻗـﺖ ﻃـﺎﻟﻮت ﺗﮑﯿـﻪ ﮐـﺮد: «ان ﷲ اﺻـﻄﻔﯿﻪ ﻋﻠﯿﮑﻢ و زاده ﺑﺴﻄﻪ ﻓﯽ اﻟﻌﻠﻢ و اﻟﺠﺴﻢ؛ ﺧﺪاوﻧـﺪ او را ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﺮﮔﺰﯾـﺪه و ﻋﻠـﻢ و ﻗـﺪرت ﺟﺴﻤﯽ ﺑﻪ او داده اﺳﺖ.» ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮای ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ دو وﯾﮋﮔﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ:
۱- ﻋﻠـﻢ و آﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ و روشﻫﺎ و ﺗﺪﺑﯿﺮﻫﺎ در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ؛
۲- ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﺟﺴـﻤﯽ.
دیگر ویژه گی های فرد شایسته از دیدگاه اسلام:
１- با ایمان
２- حسن سابقه/ سابقه خوب
３- دانایی و توانایی
４- صلاحیت اخلاقی
５- داشتن ظرفیت روحی و کاری
６- ضابطه گرایی به جای رابطه گرایی
７- امانت‌داری و صداقت
８- بزرگ منشی و بزرگواری
９- دوراندیشی و آینده نگری
ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺳﺎﻻﺭﻱ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ
ﻋﻠﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﮥ ﻋﻠﻢ ادارهٔ ارگانﻫﺎ، ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ را ﺑـﺮای ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﯽ اﻓـﺮاد، ﺑـﻪ وﯾـﮋه ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب و اﻧﺘﺼﺎب آﻧﺎن در ﭘﺴﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ؛ زﯾـﺮا در ارﺗﻘﺎ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﯽ و ﻣﻔﻬﻮم ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﯽ را ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ ﺑﺮﺷﻤﺮد:
１- داشتن مهارت مدیریتی و سرپرستی: مسؤلی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻨﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی، ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎر، ﻧﯿﺮوﻫﺎ و اﻣﮑﺎﻧﺎت اداره، ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ و ﻫﺪاﯾﺖ اﻣﻮر اداری، ﮔﺮوﻫﯽ و ﻓﺮدی، درك ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ، ﻫـﺪفﮔـﺬاری دﻗﯿﻖ و ﻣﺸﺨﺺ ﻓﺮدی و ﮔﺮوﻫﯽ، ﭘﯿﮕﯿﺮی، ﺑﺮرﺳﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺴﺎﺋﻞ و اﻣﻮر ﻣﻬﻢ، آﮔـﺎﻫﯽ از ﺗﺸﮑﯿﻼت، ﻗﻮاﻧﯿﻦ و روﯾﻪﻫﺎی اداری را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ، داﺷـﺘﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ، ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻓﺮد ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ.
２- مهارت تصمیم‌گیری: ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺟﻮﻫﺮه ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳـﺖ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻣـﺪﯾﺮان ﺑﺎﯾـﺪ دارای ﻣﻬﺎرت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿـﺮی ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ، ﻗـﺎﻃﻊ و ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ دﻗـﺖ، ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف و اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎ، دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و وﺿﻌﯿﺖ اداره و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺑﺨـﺶﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ اداره در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی، ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت اﺗﺨـﺎذ ﺷـﺪه و اﺛﺮﺑﺨﺸـﯽ ﺗﺼـﻤﯿﻢﻫـﺎی ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ.
３- خلاقیت و نوآوری.
４- مهارت‌های رهبری.
５- مهارت‌های تخصصی و فنی.
６- مهارت‌های ادراکی.
７- مهارت‌های انسانی.
８- مهارت‌های گفت‌وگو و مذاکره و سخنرانی.
９- مهارت‌های اطلاعاتی.
10- مهارت‌های علمی فنآوری.
ﻣﻮاﻧﻊ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری
متأسفانه در افغانستان دولت‌مردان ما در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎم ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری قرار دارند، در گماردن افراد در کشور ما بیشتر واسطه‌گری قومی، مذهبی و یا ثروت ملاک قرار داده ﻣﯽﺷﻮد که این امر ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪم ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﺎم ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری ﻣـﯽﺷـﻮد. ﻣﻬـﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮﻗﺮاری اﺻﻞ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از: ﺗﺒﺎرﺳﺎﻻری (ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪﺳـﺎﻻری)، ﺟﻨﺎحﺑﺎزی و ﺑﺎﻧﺪﺑﺎزی، ﻧﺪاﺷﺘﻦ روشﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ در ﻧﻈـﺎم اﺳـﺘﺨﺪام، ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﺒـﻮدن ﺑﺴـﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﭘﺮورش اﻓﺮاد ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻓﻘﺪان اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ اﺷﺎره ﮐﺮد.
از اوﻟﯿﻦ اﺻﻮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺨﺼﺺ اﺳـﺖ. اﮔـﺮ اﯾـﻦ اﺻـﻞ ﻣﻬـﻢ در ادارات اﺟﺮاﯾﯽ ﻧﺸﻮد، ﺑﺎﻋﺚ افزایش ناامنی، رشد گروه‌های تروریستی، ضعف شدن روحیهٔ نیروهای امنیتی، افزایش هدر رفتن منابع، ﻋـﺪم دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ رﺷـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدی، اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﯿﮑﺎری و رﻓـﺎه و آسایش اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ مردم ﻣـﯽﺷـﻮد. واسطه بازی، قوم‌گرایی، تعصب، ﻓﻘـﺪان روشﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ در بخش اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ و ﮐﻤﺮﻧﮓ ﺑﻮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری، از ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﺎم ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری در وزارت خانه های افغانستان است.
ﺭﺍﻩﮐﺎﺭﻫﺎﻱ ﺭﻓﻊ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺳﺎﻻﺭﻱ
در ﻣﺮﺣﻠﮥ اول، اﯾﺠﺎد و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳـﺎﻻری در ادارت و در ﻣﺮﺣﻠـﮥ دوم اﯾﺠـﺎد ﺿﻮاﺑﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای اﻧﺘﺼﺎب ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﺎن، ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿﺰان ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ مسؤولان و اﯾﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﺮوﯾﺞ ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪﺳـﺎﻻری و جذب ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﺎن در ادارات، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ راهﮐﺎرﻫﺎی ﻣﺸـﮑﻼت ﻣﻮﺟـﻮد ﺗﻠﻘـﯽ ﺷﻮد. از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ راﻫﮑﺎرﻫﺎی رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﺎم ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری در ادارت ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﯾﻞ اﺷﺎره ﮐﺮد:
ـ اﯾﺠﺎد و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری در وزارت‌ها و کل ادارات دولتی؛
ـ اﯾﺠﺎد ﺿﻮاﺑﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای اﻧﺘﺼﺎب ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﺎن؛
ـ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿﺰان ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ مسؤولان ارشد و ﮐﺎرﮐﻨﺎن میانه؛
ـ اﯾﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺗﺮوﯾﺞ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری و جذب ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﺎن در ادارات؛
ـ ﻋﺪم ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴـﺘﻪﺳـﺎﻻری ﺑـﺮ وزارت ﻫـﺎ.
نتیجه
با توجه به موارد علمی و دینی که بیان شد، در می‌یابیم که متأسفانه نه تنها در بخشهای وزارتهای کلیدی دفاع و داخله، بلکه در اکثر ادارات افغانستان، اصل شایسته سالاری و عدالت در نظر گرفته نشده است. باید رئیس جمهور و وزاری داخله و دفاع به مردم افغانستان پاسخ دهند که برخی معینان و مشاوران این وزارت‌ها بر چه اساس و معیاری و به چه شیوه‌ای سنجش شده‌اند و چگونه از توانایی آنها برای این پْست‌ها آزمون گرفته شده است؟!
تنها استدلال آقایان در مقابل انتقادات وسیع مردمی اتهام به منتقدین است و این که اینها در بخشهای اداری و مطبوعاتی به کار گرفته شده‌اند. اما این آقایان باید بدانند که در هر سطحی، حالا چه رسد به پْست مهمی چون معینیت وزارت دفاع یا داخله، باید شایسته سالاری و عدالت در نظر گرفته شود. روند گزینش مدیران باید شفاف و بر اساس شایسته‌گی و عدالت باشد.
اﻣﺮوزه اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻓﺮاد ﺑﺮای ﺗﺼﺪی ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻣﺸـﺎﻏﻞ ﻫﻤـﻮاره دﻏﺪﻏـﮥ مردم اﺳﺖ. ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺳﺎﻻری ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از افراد ﺧـﻼق اﻓـﺮاد ﻧﺨﺒﻪ و با استعداد اﺳﺖ؛ باید ﮐـﺎرآﺗـﺮﯾﻦ اﻓـﺮاد ﻫـﺮ ﮐﺪام در ﺟﺎی واﻗﻌﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ از آن ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﻫـﺮ ﻓـﺮدی ﺑـﻪ ﮐﺎر ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد گمارده شود.
اعضای پارلمان افغانستان نیز ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰی درﺳـﺖ و ﺻﺤﯿﺢ، ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ را در ﺟﻬﺖ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﻤﺎردن اﻓﺮاد ﺻـﺎﻟﺢ و ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ در ادارات دوﻟﺘـﯽ ﺗﺼﻮﯾﺐ، و ﺑﺎ اﻧﺘﺼﺎب اﻓﺮاد و ﻣﺪﯾﺮان ﻧﺎﻻﯾﻖ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ کنند؛ باید شایسته سالاری رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ادارات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد و ﺷـﺎﻫﺪ روزی ﺑﺎﺷـﯿﻢ ﮐـﻪ ﻣـﺜﻼً اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ معین ﻓﻼن وزارت ﺷﺪﯾﺪ، در ﺻﻮرت ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ، ﺗـﻮان، ﻣﻬـﺎرت، داﻧﺶ و ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ، ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺑﻨﺪه ﻣﻌﺬورم و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ اﯾﻦ ﭘﺴـﺖ را ﻗﺒـﻮل ﮐﻨﻢ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل، اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ، دﺳﺖﻧﺎﯾﺎﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﻪ راﺣﺘـﯽ ﻗﺎﺑـﻞ اﻋﻤـﺎل و اﺟـﺮا در
ادارات است.
جواد سروری
منابع:
۱-مهدی الوند (شایسته سالاری)
۲- اﻓﻐﺎﻧﻠﻮدﯾﻦ، ﺷﻬﯿﻦ، اﺻﻮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ از دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺮآن و اﺣﺎدﯾﺚ.
۳- اﺑﻄﺤﯽ، ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ و ﻋﺒﺪﺻﺒﻮر، ﻓﺮﯾﺪون، ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺳﺎﻻری
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/17765
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
