بخش اعظم صادرات افغانستان محصولات زراعتی و دامی است.به همین لحاظ، در ساختار اقتصادی جامعه افغانستان، زراعت از اهمیت خاصی برخوردار است. کارشناسان، کشاورزی را مهم‌ترین بخش در اقتصاد افغانستان می‌دانند و اعتقاد دارند که تنها با توسعه بخش زراعت می‌توان به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب در افغانستان دست‌یافت.
افغانستان به‌عنوان کشور زراعتی در منطقه و جهان شناخته میشود. بر اساس گزارش اداره همکاری بین‌المللی آمریکا[1] و مرکز آمار زراعتی،80٪ مردم افغانستان به کشاورزی و دام داری اشتغال دارند، و 31٪ درآمد ناخالص ملی از محصولات زراعتی به دست می‌آید[سایت اداره همکاری بین‌المللی آمریکا[2]].
بخش اعظم صادرات افغانستان نیز محصولات زراعتی و دامی است.به همین لحاظ، در ساختار اقتصادی جامعه افغانستان، زراعت از اهمیت خاصی برخوردار است. کارشناسان، کشاورزی را مهم‌ترین بخش در اقتصاد افغانستان می‌دانند و اعتقاد دارند که تنها با توسعه بخش زراعت می‌توان به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب در افغانستان دست‌یافت.
افغانستان ازجمله کشورهایی به شمار می‌رود که بیشترین غذا و محصولات کشاورزی را به شکل سنتی تولید می‌کند و هنوز هم اکثریت کشاورزان از فنّاوری بی‌بهره هستند. ازآنجایی‌که صنعت در افغانستان در مراحل نخستین دوران رشد خود می‌باشد و شغل‌هایی که در بخش معدن ایجاد میشود معمولاً نیازمند کارگران ماهر و نیمه ماهر می‌باشد لذا همین امر باعث شده است که کشاورزی هنوز به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی رشد اقتصادی و به‌کارگیری نیروی کار در آینده باشد.
نقش کشاورزی در توسعه مناطق محروم
بر اساس گزارش‌های سازمان ملل متحد[3]، کشاورزی در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه بخش اعظم اقتصاد ملی را تشکیل می‌دهد. این بخش عموماً ۴۵ تا ۹۰ درصد از کل تولید ملی و حدود ۶۰ الی ۹۵ فیصد از کل اشتغال این کشورها را شکل می‌دهد.هم‌چنین، بر اساس آمارهای وزارت زراعت و دامداری در افغانستان بیش از ۸۰ فیصد منابع پایه تولید (آب، خاک و منابع طبیعی) کشور در حیطه فعالیت‌های روستاییان مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته‌ی کارشناسان اقتصادی در افغانستان در صورت بی‌توجهی به بخش کشاورزی، نیروی کار زیادی از زمین رانده‌شده و کارگران این بخش به‌صورت بیکاران پنهان درمی‌آیند و بدین ترتیب سیل مهاجرت به مناطق شهری و به دنبال آن کاهش تولید و افزایش وابستگی به واردات و بروز مشاغل کاذب و تبعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را به وجود می‌آورد.
بنابراین دولت باید به شکل قانونی و منطقی، برنامه‌های توسعه را به نحوی تهیه و تدوین کند که توسعه بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش‌ها در اولویت قرارگرفته و مورد توجه و تأکید بیشتری باشد. پويايي رشد آينده افغانستان درگرو سرمایه‌گذاری در بخش معدن و کشاورزي می‌باشد.اما معدن يک فعاليت سرمایه‌بر می‌باشد که شغل کمتري توليد می‌کند که شايد بين 10 تا 20 هزار شغل تا سال 2020 ايجاد می‌کند.اين در مقايسه با کشاورزي که 400 تا 500 هزار شغل ايجاد کند عدد کمتري می‌باشد.همچنين معدن نيازمند کارگران ماهر و نيمه ماهر می‌باشد و منافع مستقيمش براي زنان،مناطق روستايي فقير،بی‌خانمان و... کمتر می‌باشد[روزنامه‌ی افغانستان ما،2017].
نقش کشاورزی در روند توسعه اقتصادی
کارشناسان، تأمین غذا، امنیت غذایی برای جمعیت روبه رشد، کاهش فقر غذایی، آسیب‌پذیری اقتصادی، عرضه مواد خام موردنیاز صنعت، کمک به توسعه فعالیت‌های تولیدی وابسته، صادرات و تأمین ارز برای واردکردن کالاهای سرمایه‌ای و گسترش فعالیت‌های اقتصادی، حفظ و بهبود محیط‌زیست و استفاده بهینه از منابع را در توسعه‌های پایدار اقتصادی مفید می‌خوانند؛ این در حالی است که اگر موارد گفته‌شده در بستر انجام فعالیت‌های تولیدی در بخش کشاورزی حاصل شود، می‌توان به توسعه این بخش و پایداری آن امیدوار بود. به گفته سخنگوی وزارت زراعت در گفتگو با روزنامه 8 صبح[4]، زارعت تقریباً ۲۹ فیصد تولیدات ناخالص ملی کشور را تشکیل می‌دهد و در ضمن بیشترین اقلام صادراتی افغانستان، اقلام زراعتی است.هم‌چنین افغانستان در سال جاری بر اساس گزارش بانک جهانی ۱۱ فیصد رشد اقتصادی داشته است که این رشد ناشی از افزایش تولیدات کشاورزی می‌باشد]روزنامه 8 صبح].
کشاورزی نادرست تهدیدی بر توسعه پایدار
استفاده بیش‌ازحد از زمین در طول سالیان و به‌کارگیری بیش‌ازحد انواع سموم، کودهای شیمیایی و روش‌های نامناسب بهره‌برداری از منابع آب‌وخاک و به‌صورت کلی استفاده غیراصولی از زمین جهت کسب محصول بیشتر اگرچه در کوتاه‌مدت شاید امکان‌پذیر و درآمد ناشی از آن مقبول باشد، ولی در طول زمان فرایند تولید را با چالش‌های اساسی روبه‌رو خواهد کرد.کارشناسان می‌گویند که استفاده نادرست از کشاورزی باعث تغییر ساختمان خاک، آلودگی منابع آبی و خاکی، کاهش تنوع زیستی، بیماری‌ها، علف‌های هرز و طغیان آن‌ها، فرسایش خاک و از سوی دیگر کاهش تولید، افزایش نرخ تورم، بی‌کاری و گسترش فقر در جامعه میشود.
راهکارهای ارائه‌شده
در افغانستان اغلب روستاییان نسبت به شهرنشینان درآمد کمتر دارند و از خدمات اجتماعی ناچیزی برخوردار هستند. به همین سبب روند مهاجرت به شهرها شتاب‌یافته که عمده دلایل آن پراکندگی جغرافیایی روستاها، نبود صرفه اقتصادی برای ارائه خدمات اجتماعی، پایین بودن بهره‌وری کشاورزی، محدودیت منابع ارضی، طبیعی و مالی در مقابل رشد جمعیت روستاها و مدیریت درست آن می‌باشد. وزارت زراعت افغانستان چهارچوب توسعه ملی این کشور را تدوین کرده که انتظار می‌رود بعد از اجرایی شدن این چهارچوب از سال ۲۰۱۰ به بعد دورنمایی ۱۰ ساله زراعت افغانستان چنین پیش‌بینی‌شده است، این نقش در اقتصاد ملی کاملاً برجسته گردد.اهداف عمده این طرح عبارت است از:
- افزایش تولید سالانه غلات به ۹ میلیون تن در سال
- احداث تعداد ۳۰ سد متوسط و کوچک آبیاری
- افزایش زمین‌های تحت آبیاری به ۳ میلیون هکتار
- افزایش ارزش صادرات زراعتی از ۵۰۰ میلیون دلار کنونی به حداقل ۲.۵ میلیارد دلار در سال
- رشد سالانه ۴.۵% دام داری و ۵% باغداری.
- احیاء ۲۰۰ هزار هکتار جنگل ها و ۵ میلیون هکتار علفزارها
بر اساس برنامه جامع توسعه زراعت و چهارچوب توسعه ملی زراعت، به مدرنیزه شدن بخش زراعت توجه شده و کشاورزی به‌صورت جهشی توسعه خواهد یافت. در کل می‌تواند گفت که زراعت تاکنون عامل مهم در تولید خانواده روستایی بوده و توسعه زراعت می‌تواند به توسعه اقتصادی در افغانستان منجر شود]سایت وزارت زراعت و دامداری افغانستان[5]].
منابع:
[1] USAID
[2] https://www.usaid.gov/
[3] United Nations
[4] گفتگوی مجید الله قرار،سخنگوی وزارت زراعت افغانستان با روزنامه 8 صبح،2013
[5] https://www.mail.gov.af/
منبع: مطالعات افغانستان
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/15807
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
