پس از سقوط حکومت طالبان، هندوستان در بیشتر حوزه ها به روابط گسترده با دولت افغانستان مبادرت ورزید. ناظران همواره روابط این دو کشور را پاسخی علیه اقدامات پاکستان در افغانستان و نیز در کانون بازی ها و رقابت های منطقه ای هند و پاکستان در جنوب آسیا در نظر می گیرند. اکنون لازم است به این پرسش پاسخ داده شود که پس از امضای توافقنامه صلح مابین گروه طالبان و ایالات متحده امریکا، جایگاه هندوستان در افغانستان به چه صورت خواهد بود؟
پس از سقوط حکومت طالبان، هندوستان در بیشتر حوزه ها به روابط گسترده با دولت افغانستان مبادرت ورزید. ناظران همواره روابط این دو کشور را پاسخی علیه اقدامات پاکستان در افغانستان و نیز در کانون بازی ها و رقابت های منطقه ای هند و پاکستان در جنوب آسیا در نظر می گیرند. اکنون لازم است به این پرسش پاسخ داده شود که پس از امضای توافقنامه صلح مابین گروه طالبان و ایالات متحده امریکا، جایگاه هندوستان در افغانستان به چه صورت خواهد بود؟
افغانستان میدان بازی هند و پاکستان
از آغاز تشکیل پاکستان در سال 1947 رقابت مابین هند و این کشور همواره تا به امروز مشاهده می شود. این دو کشور چندین جنگ را پشت سر گذاشته اند و پس از دستیابی پاکستان به تسلیحات هسته ای و موشک های بالستیک تا حدودی به توازن نسبی دست یافته اند ولیکن با این حال همواره هندوستان در برخی از مولفه های قدرت همچون تعداد جمعیت، وسعت سرزمین و قدرت اقتصادی تا حدودی موفق تر از رقیب منطقه ای خود عمل کرده است.
از جهت دیگر پاکستان سعی نمود تا با تولید گروه ها و جریان های مختلف به منظور فشار بر رقیب منطقه ای خود و نیز گسترش عمق راهبردی در منطقه جنوب آسیا استفاده نماید درواقع قدرتمند شدن پاکستان در مقابل هندوستان را باید به بخشی از کتاب توسیدید تشبیه نمائیم که در آن قدرتمند شدن و جنگ اسپارت ها را ناشی از وحشت آنها از قدرت آتن بر می شمرد.
ترس هندوستان از افزایش قدرت پاکستان و نیز گسترش عمق راهبردی این کشور در منطقه باعث شد تا دولتمردان هندی دست به مجموعه ای از اقدامات در افغانستان بزنند. هندوستان در حوزه های اقتصادی سرمایه گذاری های کلانی در افغانستان انجام داده است هند در بخش برق، انرژی، زراعت و حوزه های مختلف دیگر سرمایه گذاری های کلانی انجام داده است. همچنین آموزش به نیروهای افغان و کمک های تسلیحاتی و نظامی به ارتش افغانستان در سال های اخیر از سوی هندوستان انجام می شود.
از جهت دیگر هند با استفاده از بنادر جایگزین از انحصار ترانزیتی پاکستان جلوگیری می کند و از این طریق نفوذ خود را در افغانستان افزایش می دهد. به طور کلی مجموعه اقدامات هندوستان در واکنش به عمق استراتژیک پاکستان در افغانستان می باشد و تا حدودی سیاست های هند هم راستا با دولت افغانستان است.
نقش هند در روند مذاکرات صلح
در میان بسیاری از قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای، هندوستان کم ترین نقش را در روند مذاکرات صلح و به نتیجه رسیدن آن ایفا کرد. شاید علت دور ماندن هندوستان از مذاکرات صلح به دلیل مخالفت کشورهایی همچون پاکستان و یا نارضایتی هند از به رسمیت شناختن طالبان و خروج این گروه از لیست سیاه باشد. علی ایحال هندوستان تاثیرچندانی در روند مذاکرات صلح و به نتیجه رسیدن آن ایفا نکرد ولی درصورت ورود هندوستان به روند مذاکرات صلح، احتمالا دولت افغانستان می توانست از این کشور به منظور مطرح کردن نظرات خود در روند مذاکرات استفاده کند چرا که هندوستان بیشترین همگرایی و تفاهم را با دولت افغانستان در این زمینه دارد.
هرچند نماینده هندوستان نیز در محل امضای توافق حاضر بود ولیکن این کشور کم ترین نقش را در مذاکرات ایفا نمود و از سوی دیگر احتمالا نگرانی هایی را نیز پس از امضای توافق نامه صلح مابین ایالات متحده امریکا و طالبان خواهد داشت.
جایگاه هند پس از توافق صلح در افغانستان
مجموعه ای از سرمایه گذاری های اقتصادی، کمک های نظامی و امنیتی به دولت افغانستان، جلوگیری از گسترش نفوذ اقتصادی پاکستان در افغانستان و مسائل متعدد دیگر، هندوستان را به عنوان یکی از بازیگران منطقه ای در افغانستان مطرح کرده است. بگونه ای که وزیر امور خارجه هند طی اظهارات چندی پیش خود نفوذ کشورش را بیشتر از پاکستان در افغانستان عنوان کرد. با این حال توافقنامه صلح مابین طالبان و ایالات متحده امریکا می تواند مجموعه ای از تهدیدات و مشکلات را متوجه هند سازد.
چرا که درصورت خروج نیروهای امریکایی و پیشروی بیش از پیش طالبان در افغانستان تمامی پروژه های اقتصادی هند در افغانستان در معرض تهدید و خطر قرار می گیرد و تمامی برنامه ریزی های این کشور به منظور جلوگیری از گسترش عمق استراتژیک پاکستان و نیز سودآوری اقتصادی به طور کلی از بین می رود. از جهت دیگر پاکستان بیش از گذشته قادر خواهد بود تا از طریق افغانستان به منظور فشار بر روی هندوستان استفاده کند و شرایط را به سود خود مدیریت نماید. بنابراین مفاد توافق نامه صلح میان ایالات متحده امریکا و گروه طالبان به ضرر هندوستان می باشد. از آنجایی که افغانستان یکی از میادین مدیریت تنش ها و توازن نسبی مابین هند و پاکستان است شرایط موجود پس از توافق نامه صلح مدیریت تنش ها میان این دو کشور را ممکن است تا حدودی سخت نماید.
باتمام این مسائل، شرایط پس از توافق پیچیدگی های خاص خود را دارد. وجود اختلافات در افغانستان میان طرفهای امضا کننده معاهده صلح، گسترش تنش ها، مشکلات گوناگون در شروع مذاکرات بین الافغانی، ترس امریکا از حضور چین و روسیه در افغانستان پس از امضای توافق و مسائل مختلف دیگر ممکن است حتی به برهم خوردن توافق میان طرفین بیانجامد و شرایط را به پیش از توافق بازگرداند ولیکن با این حال هندوستان به دنبال کاهش نفوذ پاکستان و نیز مدیریت تنش ها در میان طرف های درگیر و ثبات نسبی در افغانستان به منظور پیشبرد برنامه های اقتصادی و سیاسی خود می باشد.
منبع: مطالعات افغانستان
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/14799
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
