درباره ما  |  ارتباط با ما  |  RSS  |  آرشیو  |  1403-10-02  |  2024-12-22  |  بروز شده در: 1403/10/02 - 02:36:5 FA | AR | PS | EN
محدود بودن کمک‌های جهانی به افغانستان            با اجرای پروژه های بزرگ، افغانستان به خودکفایی میرسد            اوکراین با کمبود شدید نیرو رو بروست            بارسلونا در بازی بزرگ با اتلتیکومادرید شکست خورد             ادعای طالبان مبنی بر پیوستن اتباع تاجکستان به داعش            بدون تحصیل دختران، افغانستان به توسعه و شکوفایی نخواهد رسید            حقوق بشر در تعامل با طالبان اولویت داده شود            بازگشت نزدیک به ۷۶۰ هزار پناهجوی افغان از پاکستان             حکومت طالبان حقوق متقاعدین را پرداخت می‌کند            سرمایه گذاری بالای معادن طلای افغانستان            شمار شهدای نوار غزه به ۴۵ هزار و ۲۰۶ تن رسید            تلاش ها برای بهره‌برداری از پروژه تاپی             بازی خطرناک اردوغان در سوریه و آینده تاریک خاورمیانه            خلیلزاد: زمان تغییر در پاکستان فرا رسیده است             امریکا در مسائل داخلی افغانستان دخالت نکند            






تاریخ نشر: 1398/09/29 - 16:45:0
تعداد بازدید: 910
با دوستان خود به اشتراک بگذارید

برپایی جشن شب یلدا از سرزمین ابوریحان تا رومـ | چیزاهایی که باید در مورد شب چله بدانید

شب یلدا و جشن‌هـایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است از زمانهای گذشته تا به امروز در میان فارسی زبانان مرسومـ بوده است.

این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ قوس (آخرین روز پاییز/خزان) تا طلوع آفتاب در اول ماه جدی (نخستین روز زمستان) اطلـاق میشود. فارسی زبانان و بسیاری از دیگر اقوامـ شب یلدا را جشن میگیرند. این شب در نیمـ کره شمالی با انقلـاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تـر و طول شب کوتاه‌تـر میشود.

شب چله یعنی چه؟

شب چله در حقیقت همان شب یلدا ست. چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند.

آریایی‌هـا در زمان‌های قدیمـ، یک نوع تقویمـ کلی نگر همـ داشتند. این تقویمـ بیشتر در کار‌های کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت. آنها دو موقع از سال را به نامـ چله می‌شناختند. چله تابستان که از سرطان شروع می‌شد و چله زمستان که از ‌ماه جدی. چله‌ها هر کدامـ به دو دوره تقسیمـ میشدند؛ چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می‌نامیدند.

چله بزرگ زمستان، که درست بعد از شب یلدا آغاز می‌شود؛ شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است. چله بزرگ تا دهمـ دلو طول می‌کشد. پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول حوت ادامه دارد. شدت سرما در چله کوچک کمتر است و آسیب کمتری همـ می‌رساند. چهار روز پایان چله بزرگ، و چهار روز آغاز چله کوچک را، چهار چهار می‌گویند؛ که نهایت شدت سرما در این مدت اتفاق می‌افتد.

معنی یلدا

واژهٔ یلدا ریشهٔ سریانی دارد و به معنای ولـادت و تولد است. منظور از تولد، ولـادت خورشید (مهر/میترا) است. رومیان آن را ناتالیس آنایکتوس یعنی روز تولد مهر شکست ناپذیر مینامند. ابوریحان بیرونی از این جشن با نامـ میلـاد اکبر نامـ برده و منظور از آن را میلـاد خورشید دانسته است.

تاریخچه جشن

یلدا و جشن‌هـایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. مردمـ روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل میداد و در طول سال با سپری شدن فصل‌هـا و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌هـای خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیمـ کنند.

آنان ملـاحظه میکردند که در بعضی ایامـ و فصول روزها بسیار بلند میشود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر میتوانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش اند. مردمـ دوران باستان و از جمله اقوامـ آریایی، از هند و افغانستانی- ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلـافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌هـا کوتاهتر میشوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند. بدین سان در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع میشد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha(سَرِدَ) یا (سَرِذَ) که مفهومـ (سال) را افاده میکند، خود به معنای (سرد) است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است. در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول ماه جدی، با عنوان خور نیز یاد شده است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، (خُره روز) ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر (خرمـ روز) نامیده شده است. در برهان قاطع ذیل واژه (یلدا) چنین آمده است:

یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هـاست در تمامـ سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل میکند و گویند آن شب به غایت شومـ و نامبارک میباشد و بعضی گفته اند شب یلدا یازدهمـ جدی است.

شب یلدا در افغانستان

مردمـ افغانستان از گذشته‌هـای دور تا کنون این شب را با آئین‌هـایی همه سال جشن میگیرند. با این همه برگزاری این آئین در دوره طالبان ممنوع بود و این روزها نیز برخی تندروهای مذهبی و بنیادگرا آن را نمادی از کفر و آتش پرستی میدانند.

این اما مانع نمی شود که هر ساله بسیاری از خانواده‌هـای افغانستانی در شهرهای مختلف کشور این شب را جشن نگیرند.

شب نشینی با اعضای خانواده و دوستان، نوع خوراکی‌هـا، خواندن شعر و داستان و... همه از آئین‌هـای شب یلدا در افغانستان است. بازار میوه‌هـای یلدایی مانند انار و تربوز و همچنین میوه‌هـای خشک مخصوص این شب در بازار شهرهای مختلف کشور از روزهای قبل از فرارسیدن یلدا آغاز میشود.

در سالهای اخیر در شهرهای بلخ، هرات، مزار شریف و کابل رسمـ بر آن شده است که بزرگداشت شب یلدا در قالب ویژه مراسمـ‌هـای باشکوهی با موسیقی سنتی و شعرخوانی و پذیرایی با خوراکی‌هـای یلدایی توسط نهادهای فرهنگی مانند دانشگاه‌هـا و انجمن‌هـای شعر و داستان برگزار میشود.

علـاوه بر این جوانان افغانستانی نیز با برپایی جشن‌هـایی ویژه با اجاره تالـار، باغ یا رستورانتی شب یلدا را در کنار دوستان خود گرامی میدارند.

پرتو نادری شاعر و از پیشکوستان ادبیات فارسی دری در افغانستان در رابطه با پیشینه این آئین در کشور میگوید: (همـ اکنون ذهن من میرود به آن شب‌هـای زمستان در دهکده کوچک من. به یاد دارمـ که خانواده‌هـا برای تجلیل از شب یلدا تربوزهایی را در انبار گندمـ، یا در کاهدان ویا همـ درجای دیگری نگهداری میکردند. غیر از این خوشه‌هـای انگور را در تاکها در خریطه‌هـایی (سبد) جا به جا میکردند و به گفته خودشان انگور خریطه میکردند وخریطه‌هـا همین گونه تا شب‌هـای زمستان در درختان تاک آویزان میماند و بعد در شب‌هـای زمستان و درشب یلدا از آن میخوردند.)

شب یلدا در رومـ باستان

مذاهب مختلف مسیحی، میلـاد مسیح را در یکی از روز‌های نزدیک به انقلـاب زمستانی برگزار می‌کنند. سال نو آنها که در یازدهمـ ‌ماه جدی شروع می‌شود؛ نزدیک به شب یلدا ست. برخی از تاریخ‌پژوهان و باستان‌شناسان عقیده دارند که تقویمـ میلـادی با اندک تغییراتی، ادامه میلـاد خورشید بوده که بعدها آن را به میلـاد مسیح نسبت داده‌اند. از دیدگاه آنها، این تقویمـ در رومـ، در قرن چهارمـ پس از میلـاد به وجود آمده است.

ممکن است بپرسید یلدا چه ارتباطی با رومـ و مسیحیت دارد؟! جشن یلدا چگونه به رومـ راه پیدا کرد؟ می‌گویند در قرن اول قبل از میلـاد، رومی‌ها آسیای صغیر را تصرف کردند. این آیین به واسطه اسیران جنگی به تدریج در رومـ گسترش یافت. تجلیل از شب یلدا، کمـ‌کمـ جای خود را در بین تجار، لشکریان و حتی امپراتوران رومـ باز کرد. در آن زمان بیشتر رومیان، شب یلدا را جشن می‌گرفتند.

میوه‌های شب یلدا

میوه‌ها جزئی اصلی از سفره یلدا هستند. در این سفره نقش اصلی را میوه‌های سرخ رنگ بر عهده دارند. رنگ سرخ این میوه‌ها نماد خورشید است.

انار

انار میوه اصلی سفره شب یلدا ست. پیشینیان انار را میوه‌ باروری و برکت می‌دانستند. آنها این معنا را از دانه‌های زیاد آن دریافت می‌کردند. همچنین انار به خاطر رنگ قرمزش نماد شادی و خورشید است. در واقع خوردن انار در شب یلدا به خاطر اعتقاد به تاثیر جادوی سرایتی آن بوده است. یعنی آنها با توسل به انار و خوردن آن برکت را از دانه‌های زیاد آن می‌گرفتند و نیروی باروری را در خود افزایش می‌دادند. به همین ترتیب یکی از میوه‌هایی که در خوانچه یلدای عروس می‌گذارند انار است.

این میوه از دوران بسیار قدیمـ میوه‌ای مقدس شناخته شده است. انار حتی در ادیان بزرگ دنیا جایگاه ویژه‌ای دارد. در اساطیر و افسانه‌ها همـ ذکر آن رفته است. انار از دید مسلمانان همـ میوه‌ای مقدس بوده و در قرآن کریمـ از آن به عنوان میوه‌ای بهشتی نامـ برده شده. خوردن این میوه توسط بزرگان دینی توصیه شده است.

تربوز/ هندوانه

هتربوز همـ مثل انار میوه مخصوص سفره یلدا ست. اما آیا خوردن تربوز اول ماه سردی عجیب نیست؟ باید گفت؛ همه می‌دانیمـ که تربوز میوه‌‌ای تابستانی ست؛ پس تربوز علـاوه بر سرخیش نمادی از خورشید است و یادآور گرمای تابستان و حرارت است.

باور بر این بوده که اگر مقداری تربوز در شب چلّه بخورند؛ در سراسر چلّه بزرگ و کوچک، از سرما و بیماری در امان خواهند بود. همچنین تربوز همـ مثل انار از میوه‌های پردانه است و نماد برکت و فراوانی.

میوه‌های خزانی/ پاییزی

از دیگر میوه‌های سفره یلدا می‌توان انواع میوه‌های پاییزی را نامـ برد. در گذشته به همراه انار و تربوز، میوه‌های فصلی را همـ در سفره می‌گذاشتند. میوه‌هایی مثل کینو و انواع مرکبات، سیب، املوت/خرمالو، ناک و حتی لبو و کدو تنبل می‌توانند جایی در سفره یلدا داشته باشند.

تنقلـات و میوه خشک شب یلدا

در این شب مهمـ‌تر از غذای شام؛ تنقلـات و میوه خشک مخصوص شب یلدا است. در گذشته که نگهداری طولـانی مدت میوه‌ها راحت نبود؛ خیلی از میوه‌ها را برای نگهداری و مصرف در فصل‌های دیگر، خشک می‌کردند.

میوه خشک شب یلدا

مغزهایی مثل پسته، چارمغز، بادامـ و فندق اجزای اصلی میوه خشک مخصوص شب یلدا هستند. در کنار اینها انجیر و توت خشک شده همـ حاضر اند. از قدیمـ نخود و کشمش در بین میوه خشک شب یلدا وجود داشته. غیر از این‌ها گندمـ و نخود برشته، شاهدانه، تخمه تربوز و کدو همـ جز تنفلـات شب یلدا بوده.

درست است که میوه خشک به عنوان سالمـ‌ترین تنقلـات شناخته می‌شوند؛ اما فکرتان به کالری بالـای ‌آن و تنوع زیاد خوراکی‌ها در سفره یلدا همـ باشد.

شعر یلدایی

یلدا که در زندگی مردمـ افغانستان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است در شعر شاعران کشورمان همـ جایگاه ویژه‌ای دارد.

محمدکاظمـ کاظمی شاعر و نویسنده معاصر افغانستانی در شعری به شب یلدا این گونه پرداخته است:

یلدا حریف این‌همه سختی شود مگر

سیبی که می‌خورید درختی شود مگر

مستوجب عطای بخیلـان شوی شبی‌

منظور وعده‌های وکیلـان شوی شبی‌

من آمدمـ ترانه بیارمـ برایتان‌

آجیل و هندوانه بیارمـ برایتان‌

روزانتان همیشه به جوزا بدل شود

شبهایتان همیشه به یلدا بدل شود

آن قصر زرنگار، پس از کوه و جنگل است‌

سختی همیشه در صد و سی سال اول است‌

دیگر کلید بخت به جیب تو می‌شود

هر شب خوراک برّه نصیب تو می‌شود

تا هندوانه پوست شود صبر کن عزیز!

آن پوست سهمـ توست شود، صبر کن عزیز!

انتهای مطلب

 

لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/12148


تگ ها:






*
*

*



نیز بخوانید

بازی خطرناک اردوغان در سوریه و آینده تاریک خاورمیانه


سابقه واشنگتن در تعامل با تروریزم


اتحادیه اروپا؛ مانع جدید در روند صلح ارمنستان با آذربایجان؟


داعش در افغانستان جسورتر شده است


جایگاه ایران در آبنده سوریه چیست؟


ترور خلیل‌‌الرحمان حقانی؛ چند ابهام و یک اتهام


سقوط اسد، خاورمیانه به کام افراطگرایی


آیا ایران فرماندهان و نیروهایش را از سوریه خارج می‌کند؟


افزایش تقویت روابط با حکومت طالبان از سوی چین


آیا زمان برقراری آتش بس در غزه فرا رسیده است؟


ترس بزرگ پاکستان از شبکه حقانی


بازی پاکستان با کارت مهاجران علیه طالبان


بعد از آتش بس در لبنان؛ پیروز جنگ کیست؟


آیا حکومت طالبان به رسمیت شناخته می شود؟


هدف ایران از آمادگی های نظامی چیست؛ عملیات یا تبلیغات؟


کوتاهی دولت پاکستان در جلوگیری از کشتار شیعیان


کودتای خاموش بایدن علیه ترامپ


دورنمای ائتلاف چین و پاکستان علیه تروریزم فعال در افغانستان


خطر برهم خوردن رفاقت ترامپ با نتانیاهو


بازی امریکا و چین در زمین افغانستان


علت تعلل ایران در انجام عملیات وعده صادق 3 چیست؟


چهره های ضد ایران و طالبان در کابینه ترامپ


علت کشیده شدن ترامپ به سوی افغانستان چیست؟


بازی با کارت هند از دولت غنی تا حکومت طالبان


دولت جدید ترامپ و افغانستان؛ تقابل یا تعامل با طالبان؟





پربازدیدها
پربحث ها


اخبار تازه را در موبایل خود ببینید.

ansarpress.com/m



نظرسنجی

به نظر شما با پذیرفتن خط دیورند و مرز فعلی بین افغانستان و پاکستان توسط افغانستان، صلح در افغانستان برقرار میشود؟

بله

خیر

معلومـ نیست

مشاهده نتایج


آخرین خبرها

تعیین یک تا سه سال زندان؛ برای قاچاقچیان انسان

محدود بودن کمک‌های جهانی به افغانستان

با اجرای پروژه های بزرگ، افغانستان به خودکفایی میرسد

اوکراین با کمبود شدید نیرو رو بروست

بارسلونا در بازی بزرگ با اتلتیکومادرید شکست خورد

ادعای طالبان مبنی بر پیوستن اتباع تاجکستان به داعش

بدون تحصیل دختران، افغانستان به توسعه و شکوفایی نخواهد رسید

حقوق بشر در تعامل با طالبان اولویت داده شود

بازگشت نزدیک به ۷۶۰ هزار پناهجوی افغان از پاکستان

حکومت طالبان حقوق متقاعدین را پرداخت می‌کند

سرمایه گذاری بالای معادن طلای افغانستان

شمار شهدای نوار غزه به ۴۵ هزار و ۲۰۶ تن رسید

تلاش ها برای بهره‌برداری از پروژه تاپی

بازی خطرناک اردوغان در سوریه و آینده تاریک خاورمیانه

خلیلزاد: زمان تغییر در پاکستان فرا رسیده است

امریکا در مسائل داخلی افغانستان دخالت نکند

امریکا: ایران نقشی در سوریه نخواهد داشت

تقابل با اتلتیکومادرید فاینل نیست

آمادگی ناتو برای جنگ علیه روسیه

امریکا برنامه‌ی موشکی پاکستان را برای خود تهدید می داند

داعش در افغانستان بی ریشه و منفور است

دولت سوریه تحت کنترول ایران و روسیه نبود

حضور تحریک طالبان پاکستانی در افغانستان یک ادعا است

بسته شدن ۱۲ رسانه طی یک سال از سوی طالبان

امیدوارم ترامپ روابط عربستان و اسراییل را عادی کند


خبرهای پزشکی


خبرگزاري انصار ©  |  درباره ما  |  ارتباط با ما  |  نسخه موبایل  |  پیوندها  |  طراحى و پشتيبانى توسط: شركت شبكه نگاه
استفاده از مطالب اين سايت با ذكر منبع (لينك سايت) مجاز است.