شاعران دوره کلاسیک پشتو همانند «رحمان بابا» با بهره‌گیری از تجارب ارزنده شاعران بزرگ فارسی زبان در وصف بهار و نوروز اشعاری ماندگار سروده‌اند.
«اجمل اشکلی» استاد دانشگاه کابل با اشاره به تأثیر پذیری شاعران افغانستانی از اشعار فردوسی و حافظ و دیگر شاعران پارسی زبان گفت: بیشترین شاعران دوره کلاسیک پشتو همانند رحمان بابا، از منابع فارسی فردوسی، حافظ و برخی دیگر شاعران زبان فارسی بهره گرفته‌اند و در وصف نوروز و بهار شعر سروده‌اند.
اشکلی در ادامه اظهار داشت: شاعران دوره کلاسیک پشتو از آثار منظوم و منثور شاعران فارسی زبان بهره فراوان برده‌اند زیرا محیط زندگی آنان (شاعران پشتو و فارسی زبان) یکی بود و در سالهای اخیر مهاجرت، جنگ و دوری از یک محیط، این تأثیرپذیری را برهم زده است.
نوروز و غدیر خم در غزل «حمزه بابا»
وی تصریح کرد: حمزه بابا که وی را پدر غزل پشتو نیز میخوانند، شعری بسیار مشهور در مورد نوروز دارد که بدین شرح آغاز میشود:
واقعه چې د غدیر شوه په نوروز کښې
واقعه خم غدیر در نوروز واقع شد
پکښې شته دے لوے حکمت که څوک پوهیږی
در آن حکمت بزرگی نهفته است، کیست که رمز آن را بداند
که غنچې د نبوت پام لوې شی
غنچه نبوت هم شگفت
هر ساعت به نوې نوې پېدا کیږی...
هر باری که غنچه نبوت باز میشود، ارمغان تازهتری به انسانها میدهد
انگلیس و تلاش برای نوروز زدایی
اشکلی افزود: ادیبان پشتو زبانی که در خاک پاکستان زندگی می‌کنند، به دلیل این که تحت استعمار انگلیس قرار نگرفته‌اند، دیدگاه مناسبی درباره نوروز دارند.
استاد دانشگاه کابل خاطرنشان کرد: در ولایت «ننگرهار» واقع در شرق افغانستان شاعران گردهم میآیند و بزم شعری به نام «جشن گل نارنج» برگزار می‌کنند که در آن سرودههای خود درباره بهار و نوروز قرائت می‌کنند.
وی افزود: در روزهای نوروز و بهار در سراسر افغانستان شاعران پشتو زبان به همین مناسبت شعر میسرایند و در مجالس ویژه‌ای آن را میخوانند.
بهار شاعر را به شعر سرودن فرا می‌خواند
وی افزود: وقتی بهار فرامیرسد، همراه با تحول طبیعت، شاعر نیز در درون خویش تحولی احساس میکند و این تحول او را وا میدارد تا سخن دل خویش را در قالب جملات آهنگین بیان کند.
استقبال از نوروز و بهار با 2 زبان و یک رویکرد
استاد دپارتمان پشتوی دانشکده ادبیات دانشگاه کابل افزود: در ادبیات شرق به ویژه در ادبیات افغانستان بهار و نوروز میان شاعران و نویسندگان پشتو و فارسی زبان موضوعی مشترک است و شاعران این 2 زبان با یک رویکرد به استقبال بهار و نوروز رفتهاند.
وی افزود: «کارندوی غوری»، شاعر پشتو زبان دربار «شهابالدین غوری» در اواخر قرن 11 میلادی و در دوره اول ادبیات پشتو (از قرن 2 هجری شمسی تا قرن 11 هجری خورشیدی) قصیدهای در مدح غوری سروده که در آغاز آن بهار توصیف شده است.
اشکلی در ادامه گفت: ترجمه چهار مصرع نخست این قصیده چنین است: وقتی آرایشگر بهار باز زمین را آرایش میدهد/ زمین و دشت و دمن همه سبز میشود/ کوهها نیز قبای سرخ میپوشند/ از این لحاظ دست بهار مستوجب بوسیدن است.
به گفته اشکلی، در دوره نخست شعر پشتو شاعری بنام «زرغونخان» ساقینامهای دارد که در آن شعری در وصف بهار دارد:
ساقی پاڅه پیاله راکړه
ساقی برخیز و پیاله بده
اوبه تویی پر لمبو کړه
روی آتش آب بریز
پسرلى سو غنچه ګل کا
بهار آمد غنچه گل شد
بلبلان شور او فغان کا
بلبلان شور و فغان می‌کنند
په رغو کې سرې لمبې دې
گلها همچون شعله آتش سرخ شدهاند
جهان ټول سور او زرغون دى
تمام طبیعت سبز و خرم و شاداب شده است
بهار وخت د یارانې دى
فصل بهار هنگامه عاشقان است
نو ساقی پاڅه بهار دى ...
حالا ساقی برخیز که بهار است
این استاد دانشگاه کابل تصریح کرد: «خوشحال خان ختک»، یکی دیگر از شاعران مشهور زبان پشتو، داستانهای کوتاه زیادی را در مورد بهار نوشته است و به همین گونه شاعر دیگر بنام «رحمان بابا» شعرها و نوشتههای زیادی را در وصف بهار سروده است.
بهار برای صلح و امنیت
اشکلی خاطر نشان کرد: در دوره معاصر به ویژه در سالهایی که افغانستان در میان دود و آتش قرار داشت، نگاه شاعران به ویژه شاعران پشتو زبان به بهار تفاوت کرد.
وی افزود: در دورههای پیشین شاعران پشتو زبان بهار را برای بهار میخواستند، اما در سالهای پسین، بهار را برای صلح و امنیت میخواهند.
این استاد دانشگاه کابل گفت: در این دوره شاعران همچون «پیرمحمد کاروان» و «اقبال شاکر» توصیفهای ویژه‌ای را از بهار داشتهاند.
انتهای پیام
