آنچه را که افکار عامه به طور گسترده در عربستان سعودی از دیده فروگذاشته است، شهر کوچک عوامیه در شرق این کشور میباشد که صحنه جنگ‌های شدیدی است. عکس‌های ماهواره ئی نابودی کامل این ناحیه شهری را نشان میدهد. در رسانه‌های اجتماعی تصاویر تبادله آتش و ساختمان‌های ویران شده دست به دست میشوند. گزارشدهی مستقل از منطقه ممکن نیست. گزارشگران خارجی امکان دسترسی به این منطقه را ندارند. به نظر میرسد مرکز این زد و خوردها، الماسوره باشد که بخش تاریخی شهر عوامیه است. در کوچه‌های تنگ این منطقه، جنگجویان شیعه علیه سربازان سعودی میجنگند. تاکنون در اثر محاصر گفته میشود که ۱۵ تن در عوامیه جان شان را از دست داده اند. طبق تصاویری که در رسانه‌های اجتماعی انتشار یافته اند، زره پوش‌های ساخت کانادا در عملیات جنگی علیه ملکی‌ها به کار گرفته شده اند و در اوتاوا روی پایان دادن به صدور اسلحه به عربستان سعودی باز اندیشی میشود.

تغییر اجباری محل سکونت و ویران سازی

عامل مستقیم این منازعه برنامه سعودی برای تخریب بخش بزرگ مرکز عوامیه است که ۴۰۰ سال سابقه تاریخی دارد و به عوض آن ایجاد یک مرکز فروشگاه‌ها است که این کار خلاف میل مردم محل صورت میگیرد. ملل متحد در ماه اپریل باز هم از عربستان سعودی به طور عاجل تقاضا نمود که تغییر محل سکونت اجباری و تخریب این شهر کهنه را متوقف گرداند. کریمه بن نونه، فرستاده ویژه ملل متحد برای حقوق فرهنگی، ترس از (تخریب برگشت ناپذیر این میراث فرهنگی منحصر به فرد دارد.)

سباستین زونز کارشناس امور خاور میانه در مصاحبه‌ای با دویچه وله، در این مورد ابراز شک و تردید نمود که عربستان سعودی اقدامات زیرساختی به عمل میآورد تا کیفیت زندگی ساکنان این منطقه را بهبود بخشد. این کارشناس امور خاورمیانه در انجمن آلمانی برای سیاست خارجی میگوید: (به نظر میرسد (که این کار) مربوط به یک پروژه تغییر محل سکونت باشد.) زونز میگوید: (می خواهند اقلیت شیعه را که در آنجا اکثریت را تشکیل میدهند، پراگنده نموده و زمینه زندگانی را از آن‌ها بگیرند. این در انطباق با سرکوب اساسی و به حاشیه راندن شیعیان است که از ده‌ها سال به اینسو توسط دولت سعودی جلو برده میشود و کم و بیش همچنان بخشی از تبلیغات دولت نیز میباشد.) 

به حاشیه رانده شدن شیعیان در دولت وهابی

سرکوب و به حاشیه راندن، اسباب عمیق این منازعه اند. درست ده درصد بیش از ۳۰ میلیون جمعیت سعودی را شیعیان تشکیل میدهند. آن‌ها به خصوص در شرق این کشور یعنی منطقه‌ای زندگی میکنند که بخش اعظم نفت عربستان سعودی از آنجا استخراج میگردد. اما آن‌ها از خدمات رفاعی و همچنان در سیاست این کشور سهمی ندارند. آن‌ها از این جهت نیز تحت فشار اند که اکثریت سنی آن کشور وهابی استند و شیعیان را (رافضی‌های لعنت شده) میشمارند. آخرین بار نارضایتی این اقلیت مذهبی به سلسله بهار عربی مطرح شد. آن وقت منطقه کوچک عوامیه مرکز اعتراضات بود، به ویژه آنکه در بحرین شورش اکثریت شیعه علیه خانواده سلطنتی سنی با کمک نظامی عربستان سعودی سرکوب شد.

عوامیه همچنان شهر نمرالنمر است. این شیخ شیعه محبوب مردم، در ولایت شرقی به نماد اعتراض مبدل گردید. تلاش‌های وی برای تامین حقوق شیعیانی که مورد تبعیض قرار داشتند، در آغاز سال ۲۰۱۶ به قیمت جان اش تمام شد. او را با ادعای تروریست بودن اعدام کردند.

شیخ نمر هم از شهر عوامیه بود که عربستان سعودی او را به اتهام تروریستی اعدام کرد

خشونت، خشونت را بر میانگیزد

به گفته علی الدبیسی از "سازمان اروپائی سعودی برای حقوق بشر"، که خود از عوامیه استت اما اکنون در برلین پناهنده میباشد، زورگوئی حکومت ریاض به تشدید خشونت‌ها منجر شد. بعد از بهار عربی او چندین بار در عربستان سعودی زندانی شده است. الدبیسی به دویچه وله گفت که خشونتی که از جانب ادارات سعودی به کار گرفته میشود و شامل کشتن، شکنجه کردن و برخورد محاکماتی غیر منصفانه میباشد، به دستاویزی برای آن شیعیان تبدیل شده که میخواهند از خود مسلحانه دفاع کنند. الدبیسی حدس میزند که ۹۰ درصد اهالی عوامیه از این شهر یا فرار کرده اند و یا اینکه جبراً به جای دیگر برده شده اند. این فعال حقوق بشر از یک جنگ حکومت سعودی علیه مردم خودش سخن به میان میآورد که در بیش از هشتاد سال تاریخ این کشور سابقه نداشته است. اگرچه غیر از این نیز ۱۴ نفر شیعه بنا بر گزارش عفو بین الملل در یک محاکمه سوال برانگیز در اتاق‌های مرگ عربستان سعودی انتظار گردن زدن توسط شمشیر را دارند. شورشیان کمتر تمایل دارند خود را تسلیم کنند. بدون آن نیز آن‌ها در هرصورت انتظار شکنجه و مرگ را دارند. 

قدرت نمائی؟

به نقل از دویچه وله، از نظر اندرو‌هاموند در این برهه زمانی این اقدامات عربستان سوعدی در عوامیه دلچسپ است. او که نویسنده یک کتاب در مورد عربستان سعودی است، این قدرت نمائی را با تغییر حقوق میراثی قدرت در راس دولت پادشاهی عربستان سعودی مرتبط میداند. اندکی پیش از این محمد نایف ولیعهد پیشین سلب قدرت شد. به این ترتیب این شاخه خاندان سلطنتی دسترسی مستقیم به تاج و تخت را از دست میدهد. ولیعهد جدید محمد سلمان، پسر محبوب شاه سلمان است.‌هاموند که در حال حاضر در دانشگاه آکسفورد تحقیق میکند، به این نظر است که (او (شهزاده محمد بن سلمان) خود را به مثابه مرد قدرتمند مطرح میکند. یعنی کسی که در داخل شیعیان را در مناطق شیعه نشین متوقف میگرداند و در خارج علیه ایران میایستد.) از نگاه زونز، طبق بر آورد وی یک اکثریت بزرگ جمعیت سنی جانبدار اقدامات حکومت سعودی میباشند (زیرا آن‌ها اقلیت شیعه را دو رگه و در بدترین شکل اش تروریست‌هائی میدانند که از جانب ایران حمایت و تمویل میشوند.) برای این کارشناس خاورمیانه این امر پیامد تبلیغات دولتی و همچنان (نفرت از شیعیان است که توسط وهابیت موعظه میشود.)

حکومت عربستان سعودی در کوتاه مدت شاید موفق گردد استراتژی تغییر محل سکونت و تخریب منطقه راعملی کند. بنا به گفته اندریو‌هاموند هدف این استراتژی درهم شکستن اراده مردم محلی است.‌هاموند حدس میزند که (آن‌ها در دست شان چندین اهرم قدرت دارند تا این جماعات را از هم بپاشانند.) یک نمونه آن در مرکز ولایت نزدیک قطیف میباشد که بعد از اعتراضات سال ۱۹۷۹ شهر کهنه را با خاک یکسان کرد. اکنون در آنجا یک محل پارکنگ موترها و یک مسجد سنی‌ها وجود دارد.

ماتیاس فون‌هاین/ ر. ر.