استاد برهان‌الدین ربانی رئیس‌جمهور سابق و رئیس شورای عالی صلح افغانستان که پس از شهادت به شهید صلح معروف شد در دوران زندگی پرفراز و نشیب از هیچ کوششی برای استقلال و آزادی کشور دریغ نکرد.
به گزارش انصار، خبرگزاری پر خوانندۀ فارس مطلب پرمحتوای را به مناسبت سالگرد شهادت استاد شهید ربانی نگاشته است که آن را به نشر میرسانیم:
شهریور/سنبله امسال برابر است با دومین سالروز شهادت شهید برهان الدین ربانی، دانشمند دینی، انقلابی، دولتمرد و نویسنده افغانستان و از رهبران جهادی این کشور که به دست گروه طالبان در کابل به شهادت رسید.
از تولد تا دوران تحصیل
(برهان الدین ربانی) فرزند (محمد یوسف) در سال 1319 خورشیدی در شهر (فیض آباد) ولایت بدخشان، و در یک خانواده مذهبی از قوم (یفتل) متولد شد.
در سال 1326 در مکتب ابتدایی فیض آباد در مرکز ولایت بدخشان مشغول به تحصیل شد و بعد از 7 سال تحصیل در زادگاهش به کابل آمد و تحصیلات خود را در مکتب متوسطۀ (ابوحنیفه) ادامه داد.
در سال 1339 وارد دانشکده الهیات دانشگاه کابل شد و پس از پایان تحصیلات در سال 1342 به عنوان شاگرد ممتاز از این دانشکده فارغ‌التحصیل شد و به عنوان استاد در دانشکده الهیات دانشگاه کابل مشغول تدریس شد.
در سال 1345 جهت گذراندن دوره عالی فلسفه و الهیات در (جامعه اسلامی الازهر)، عازم مصر شد و با نوشتن رساله علمی در مورد (جنبه‌های علمی و فلسفی زندگی نورالدین عبدالرحمن جامی) از آن جامعه موفق به دریافت فوق لیسانس گردید.
پس از بازگشت به افغانستان دوباره در دانشگاه کابل به تدریس فلسفه اسلامی پرداخت و در همین ایام عضو بخش پژوهش و تحقیقات دانشگاه کابل نیز بود.
رساله (تئوری سیاسی اسلام)، و (تشریح عقائد متزله) حاصل همین دوره عمر او در دانشگاه کابل است.
آشنایی با اندیشه‌های اخوان المسلمین
برهان‌الدین ربانی از آغاز جوانی هوادار جنبش احیای اسلام و ترویج و اجرای شریعت در جامعه بود و در هنگام تحصیل در مصر با اندیشه‌های اخوان المسلمین و به ویژه (سید قطب) که برای برقراری حکومت اسلامی می‌کوشید آشنا شد و به شدت تحت تأثیر تفکر وی قرار گرفت.
استاد ربانی و روزنامه نگاری
استاد ربانی در سالهای جوانی در دوره حکومت (محمد ظاهر شاه) برای تبلیغ اندیشه‌های اسلامی در میان جوانان به خصوص دانشجویان دانشگاه کابل و سازماندهی مردم تلاش بسیاری کرد.
وی در این دوره برای تبلیغ اندیشه‌های خود به فعالیت روزنامه‌نگاری روی آورد و مجله‌ای با نام (شریعت) را از طرف دانشکده الهیات دانشگاه کابل منتشر کرد و وی نخستین سردبیر آن بود.
در دوره سردبیری ربانی، مقالات مؤثری در بیداری جوانان و جذب آنان به جنبش‌های اسلامی منتشر شد.
پایه‌گذاری نخستین هسته مقاومت اسلامی
استاد ربانی در نخستین هسته نهضت اسلامی که توسط یک عده از استادان به طور مخفیانه در کابل پایه گذاری شده بود، نقش اساسی ایفا کرد.
در سال 1352 عده‌ای از اعضای برجسته (نهضت جوانان مسلمان) درمنزل ربانی تجمع کردند و ضمن طرح ساختار جدید تشکیلاتی، نام نهضت را به (جمعیت اسلامی) تغییر دادند و استاد ربانی را به عنوان (امیر عمومی و رئیس شورای اجرائیه) تعیین کردند.
هنگامی که رژیم (محمد داوود) در سال 1353 می‌خواست او را دستگیر کند، مخفیانه به پاکستان رفت و با همکاری عده‌ای دیگر از سران نهضت جوانان حزب (جمعیت اسلامی افغانستان) را در سال 1356 به عنوان یک تنظیم مستقل بنیاد نهاد.
ربانی نقش عمده‌ای در تشکیل ( اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان ) به ریاست (عبدالرب رسول سیاف)، داشت و خود در این اتحاد سمت امور نظامی را به عهده گرفت، در سال 1365 به عنوان سخنگوی ائتلاف مجاهدین افغانستان (هفتگانه) انتخاب شد.
شهید ربانی در مقام ریاست جمهوری
با به قدرت رسیدن مجاهدین در کابل، برهان الدین ربانی پس از (صبغت ا... مجددی) به عنوان دومین رئیس جمهور دولت مجاهدین ریاست دولت را به مدت چهار ماه به دست گرفت که بعداَ توسط شورای قیادی چهل و پنج روز دیگر تمدید شد.
پس از سپری شدن این مدت او در واکنش به موشک‌باران کابل توسط (حکمتیار)، با برپایی شورایی در جدی 1371 به مدت 2 سال ریاست جمهوری خود را تمدید نمود.
طبق توافقنامه اسلام آباد و سپس جلال آباد بین رهبران مجاهدین، این مدت به 18 ماه کاهش یافت. در پایان این مدت (شورای عالی قضایی) ریاست او را شش ماه دیگر تمدید کرد.
جنگ‌های داخلی از نگاه شهید ربانی
در اوج سالهای جنگ داخلی در افغانستان او بر این کشور حکومت می‌کرد که خود او اوضاع آن دوران را که در کتاب (افغانستان در قرن بیستم) آمده است، چنین بیان کرده است:
(البته حوادث دردناکی که واقع شد خلاف انتظار همه بود. مردم ما حق دارند که شکایت بکنند، زیرا انتظارشان غیر از این چیزی بود که واقع شد. اما یک چیزی را ناگفته نگذاریم، این حوادث دردناک دستاورد همه مجاهدین نیست، این فاجعه‌ای است که عناصر داخلی و خارجی افغانستان خواستند که این حالت را به میان بیاورند.
من در این ارتباط باید بگویم که پراکنده شدن سلاح به دست هر مسئول و غیر مسئول به گفته ادبیات افغانی که (شمشیر برهنه را به دست زنگی مست)، سلاح‌های بسیار خطرناک به دست هر مسئول و غیر مسئول سپرده شد. اما امیدوار هستیم که یک مرحله امن و استقرار و صلح و سلم در کشور ما به میان بیاید.)
تا سال 1380 خورشیدی که کابل به دست طالبان سقوط کرد، او بر این کشور حکومت می‌کرد و در دوران حاکمیت طالبان، دولت او در خارج از پایتخت کشور، به کار خود ادامه داد و از سوی جامعه بین الملل، به عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت شناخته میشد.
آثار تألیفی شهید ربانی
شهید برهان الدین ربانی علاوه بر زبان‌های فارسی و پشتو که زبان‌های رسمی افغانستان است به زبان‌های عربی، اردو و انگلیسی نیز تسلط داشت و تا حدودی ترکی می‌دانست.
حضور ربانی در عرصه مبارزات سیاسی و جنگ بر علیه شوروی در دوران مقاومت، چهره علمی و فکری او را تحت الشعاع قرار داده بود و آنچنان که باید ابعاد فکری و علمی این شخصیت اندیشمند به جامعه اسلامی معرفی نشد.
برهان الدین ربانی در زمینه‌های دینی، فرهنگی و مبارزاتی آثار پر شماری را تألیف و منتشر کرده است که برخی از این آثار عبارتند از:
1- در سایه‌های قرآن (ترجمه قسمت اول تفسیر (فی ضلال القرآن)، از سید قطب).
2- نشانه‌های راه (ترجمه معالم فی الطریق از سید قطب).
3- اسلامی و کمونیزم.
4- فاجعه 26 سرطان و سیمای زعامت داوود خان.
5- داود خان در گذشته ننگین، حاضر جنایت بار و مستقل هولناک.
6- پیغام شهید.
7- تشریح عقاید معتزلی‌ها.
8- اصول بحث و تحقیق از نظر اسلام.
9- اصول تربیت در اسلام.
10- داستان حل سیاسی.
11- رهنمون جهاد.
12- یادی از استاد غلام محمد نیازی.
13- قیام توفنده در قلب کشور.
14- راه حل مساله افغانستان.
15- آموختنی‌هایی در مسیر انقلاب اسلامی.
16- درس فی قلب المعرکه.
شهید ربانی و انقلاب اسلامی ایران
شهید برهان الدین ربانی از از آغاز انقلاب اسلامی در ایران و تا آخرین روزهایی که به شهادت رسید، همواره با انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران همگام بود.
همزمان با کودتای کمونیستی در افغانستان، خشم و طغیان مردم مسلمان ایران علیه رژیم سلطنتی شاه داشت به تدریج به اوج خود می‌رسید و تنها حدود 9 ماه پس از آن بود که انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی به پیروزی رسید.
شهید ربانی در ماه‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در یک سخنرانی عمومی در جمع طلاب و دانشجویان پاکستانی، از پیروزی انقلاب اسلامی و سر نگونی حکومت شاهی ایران چنین یاد کرد:
(پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با ارمغان که برای ملت تقدیم کرد و آن چیزی را که بوجود آورد، پرده‌های یأس و ناامیدی را پاره کرد، غلبه نیروی اسلامی این انقلاب، بردار و دسته استعمار و در هم کوبیدن نظام استبدادی شاهی برای مسلمانان ثابت ساخت که دیگر ظلم و استبداد نمی‌تواند، خشم ملت را خاموش کند. توپ و تانک نمی‌تواند جلو ایمان و عقیده را بگیرد.
شاه با تمام هواداران خود نتوانست سیلاب انقلاب را مانع شود، و به لطف خداوند انقلاب پیروز شد و پرچم توحید را در فضای ایران مسلمان به اهتزار در آوردند).
این همگامی با نظام و انقلاب اسلامی تا واپسین لحظات عمر وی ادامه داشت و چند روز قبل از شهادتش در اولین همایش بیداری اسلامی در تهران پیرامون انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) چنین گفت:
(انقلاب اسلامی ایران را رهبری مذهبی به پیروزی رساند؛ در رأس قیام‌های اسلامی موفق، کسانی قرار داشتند که از مراکز دینی فارغ التحصیل شده‌اند).
ساختار فکری شهید ربانی
برهان الدین ربانی از شخصیت!های فکری و از رهبران میانه‌رو و معتدل اسلامی در افغانستان بود و حزب (جمعیت اسلامی افغانستان) که ربانی رهبری آن را بر عهده داشت هم از نظر فکری و ایدئولوژی، میانه‌رو و معتدل بود.
آنگونه که در کتاب (افغانستان در 3 دهه اخیر) نوشته شده است، شهید برهان الدین ربانی نه همانند برخی از رهبران فکری اهل سنت افغانستان به دنبال استقرار تفسیر سنتی، انعطاف ناپذیر، و قرون وسطایی از شریعت، در بستر حیات جمعی مردم بود و نه مثل کسانی چون (گلبدین حکمتیار) در برخورد با پدیده‌های جدید آنها را غیر دینی می‌خواند، چنان که در فردای روزی که حکمتیار در کابل به نخست وزیری رسید، سینماها را پلمپ کرد.
البته اعتدال فکری او نیز به گونه‌ای که به روش برخی از رهبران دینی و جهادی افغانستان بازگشت به سلطنت غیر مذهبی شاهی را به عنوان ایده‌آل حزبی خود دنبال نماید.
وی همواره در تمام عرصه‌های فکری و اجتماعی به دنبال خواستار ارائه تفسیر بازتر و انعطاف‌پذیرتر از دین بود.
او چه در دوران تحصیل در مصر و در زمانی که در دانشگاه کابل تدریس می‌کرد و هم در زمان جهاد و حکومت همواره تلاش می‌کرد که در دامان دین طرحی از دنیایی جدید و مدرن را پی ریزی نماید و در همین راستا است که او نخستین فعالیت‌های فکری و فرهنگی خود را با ترجمه آثار متفکر نواندیش مصری (سید قطب)؛ ( فی ضلال القرآن) و( معالم فی الطریق) آغازمی‌کند.
با این ویژگی است که او در لایه‌های مختلف جامعه از روشن فکران دینی گرفته تا روستائیان بی‌سواد و از روحانیون سنتی گرفته تا صوفیان نقشبندی و چشتی، نفوذ پیدا می‌کند.
هشدار ربانی نسبت به ظهور فرقه‌های متعصب با نام اسلام
شهید برهان‌الدین ربانی رئیس جمهور سابق افغانستان، در سخنرانی در اولین همایش بیداری اسلامی که 2 سال قبل در تهران برگزار شد، نسبت به ظهور فرقه‌های متعصبی که با نام اسلام مسلمانان را می‌کشند، هشدار داد و گفت: در برخی کشورها از جمله افغانستان و پاکستان کسانی به نام مسلمان، مسلمان کشی می‌کنند، تقاضای ما از این مجمع بزرگ این است علمای امت در باره این پدیده جدید موضع روشن بگیرند.
شاید پیش از این خیزش‌ها در برخی کشورهای عربی اسلامی، جمع شدن نهضت‌های اسلامی مشکلاتی داشت اما امروز این مشکلات کم شده است و از آقای ولایتی می‌خواهیم دبیرخانه و ارتباطی مشورتی درباره مسائل اسلامی شکل دهد.
حمایت از حزب ا... لبنان و ملت فلسطین
شهید ربانی، در همایش بیداری اسلامی مانند همیشه از نهضت مقاومت فلسطین و حزب ا... لبنان حمایت کرد و گفت:
(این مبارزات قهرمانانه در مسیر حرکت‌های اسلامی مهم است و نیز حرکت حزب ا... لبنان را می‌توان یاد کرد که در مسیر این بیداری‌ها بی‌تأثیر نبوده است.)
و سر انجام شهادت
استاد برهان الدین ربانی سرانجام در 29 شهریور/سنبله سال 1390 در منزل خود واقع در خیابان (وزیراکبر خان) کابل توسط طالبان و بر اثر انفجاری انتحاری، ناجوانمردانه در حالی که با نماینده‌ای از طالبان مشغول مذاکرات صلح بود به شهادت رسید.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/771
جسد بیسر یک زن جوان در غرب کابل پیدا شد+عکس
