ابتكار دولت افغانستان در انتقال دفتر سیاسی طالبان از قطر به كشوری دیگر، سبب شد كه عربستان و تركیه به عنوان كاندیدای میزبانی از طالبان اعلام آمادگی كنند.
رصد اخبار مربوط به افغانستان در چند روز اخیر نشان میدهد كه بحث انتقال دفتر طالبان از قطر به عربستان یا تركیه قوت گرفته است. انتقال دفتر طالبان از كشور قطر به یك كشور دیگر در شرایطی مطرح میگردد كه به نظر میرسد دوحه نتوانسته تمامی انتظارات بازیگران دخیل در موضوع صلح افغانستان را تامین كند.
دفتر طالبان در قطر در هشتم جولای (۱۷سرطان) سالجاری افتتاح شد اما تنها پس از ۲۴ساعت به دلیل اهتزاز پرچم طالبان و همچنین نصب تابلوی دفتر امارت اسلامی كه سبب اعتراض دولت افغانستان شد، این دفتر بسته شد. پس از آن برخی از اعضای گروه طالبان به كشورهای اسكاندیناوی سفر كردند و پس از آن هیچ ارتباطی با سخنگو و یا اعضای این دفتر برقرار نشده است. ملاحظات و رویكردهای وزارت امور خارجه افغانستان در مورد انتقال دفتر طالبان به كشور دیگر را میتوان به سه بخش تقسیم كرد:
۱- اولویت اول افغانستان ایجاد دفتری برای گروه طالبان در افغانستان است تا ضمن حفاظت از این گروه، امنیت دفتر طالبان بهتر تامین گردد. اما اگر طالبان تمایلی به این امر ندارد میتواند در عربستان یا تركیه دفتر سیاسی تاسیس كند.
۲- دولت افغانستان از طریق ایجاد دفتر سیاسی برای طالبان به دنبال گفتگو و رابطه با طالبان است به این شرط كه طالبان قانون اساسی افغانستان را رعایت كند و دستاوردهای یك دهه گذشته مردم این كشور را از بین نبرد.
۳- دولت افغانستان اجازه نداده است تا روند صلح، انسجام ملی را تهدید كند و اجازه نخواهد داد تا مخالفان به آنچه تاكنون در میدان نبرد دست نیافته اند دست یابند.
ملاحظات كابل بیانگر چندنكته قابل توجه است؛ اول آنكه كابل سعی میكند ابتكار تاسیس دفتر طالبان را از دست هر گروه یا دولت خارجی خارج كند دوم آنكه كابل مایل به گفتگو و رابطه با طالبان برای ایجاد صلح است اما در عین حال كابل نمی خواهد این موضوع به عنوان نقطه ضعف تلقی شود لذا كابل خود را در عرصه جنگ افغانستان ایستاده و مقاوم نشان میدهد.
هر چند نیروهای طالبان هم از تركیه و هم از عربستان دیدار كرده اند اما هنوز سركرده طالبان در این مورد تصمیم قاطعی اتخاذ نكرده است. گفته میشود كه در بین نیروهای طالبان ارزیابی این موضوع در جریان است و آنها اعلام كرده اند كه دفتر باید در قطر بماند اما این موضع هنوز بطور رسمی از طرف طالبان اعلام نشده است. دفتر طالبان در قطر همچنان بسته است و احداث یك دفتر جدید نیازمند پاسخ به برخی سوالات و ارزیابی ابعاد این موضوع است.
بررسی ابعاد انتقال دفتر طالبان
دلیل اصلی انتقال دفتر طالبان ماهیت دور پیشین مذاكرات است. ماهیت دور پیشین مذاكرات با ویژگی‌های یكطرفه بودن از سوی امریكا، فقدان ضمانت اجرایی بدون لحاظ كردن اراده افغان‌ها، وجود موانع متعدد و مواردی از این قبیل برای هیچ یك از طرفین مذاكرات رضایت بخش نبود. ایستادگی كه دولت کابل در برابر مذاكرات امریكایی‌ها و دخالت آنها در این مورد از خود نشان داده اند طالبان را به این نتیجه رسانده كه تنها مصالحه با امریكا برای طالبان نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. همچنین به نظر میرسد كه قطر هم تا كنون نتوانسته انتطارات دو طرف مذاكره را برآورده كند. از یك سو افغانستان از دولت قطر ناراضی است و این اقدام را با فراخواندن سفیر خود از این كشور نشان داد زیرا از نظر دولت افغانستان دوحه میبایست مانع از اهتزاز پرچم طالبان و نصب تابلوی امارت اسلامی شود. از سوی دیگر طالبان هم از دولت قطر ناراضی است زیرا از نظر طالبان دوحه نباید بحث پایین آوردن پرچم و برداشتن تابلوی امارت اسلامی را كه خواسته دولت افغانستان بود منعكس میكرد. لذا از نگاه این دو بازیگر قطر یك موضع ضعیف داشته است. بنابراین انگیزه انتقال دفتر برای هر دو طرف میتواند آن باشد كه هر دو به دنبال یك دولت و یا واسطه قویتر هستند.
در این مورد كه موافقان و مخالفان این طرح چه كسانی هستند باید گفت كه در درجه اول دولت افغانستان موافق جدی این طرح است. به لحاظ میزان جدیت در انتقال دفتر طالبان به كشوری دیگر در درجه دوم دولت‌های عربستان و تركیه قرار دارند. انتقال دفتر به این كشورها میتواند برای مدتی این دو كشور را به مركز تبادل دیدگاههای سیاسی در مورد كشوری تبدیل كند كه ۱۲سال است به دغدغه جامعه جهانی تبدیل شده است. همانطور كه تركیه در بازی سوریه وارد شد در اینجا هم آنكارا میخواهد نقش آفرینی كند اما عربستان بیش از آنكه نقش آفرینی را مدنظر داشته باشد به دنبال نتیجه است. نتیجه‌ای كه عربستان میخواهد مبتنی بر افزایش نفوذ و در نهایت تقویت وهابیت است. برای امریكا تغییر مكان دفتر طالبان به عربستان یا تركیه بسیار متفاوت با قطر نخواهد بود زیرا میزان همكاری امریكا با قطر یا عربستان و تركیه در بسیاری موارد موازی است و تضاد بنیانی به لحاظ رویكردی وجود ندارد. در نهایت میتوان گفت كه موافقت طالبان با انتقال دفتر سیاسی اقدامی واكنشی و منفعلانه در برابر طرح دولت افغانستان است. طالبانی كه متمایل به مذاكره شده است نمی تواند خود را محدود به جغرافیای خاصی برای مذاكره كند.
در مورد اینكه هر كدام از مقاصد دفتر سیاسی طالبان یعنی عربستان و تركیه چه نقش و اهمیتی دارند باید گفت كه هر كدام از این كشورها بازیگران فعالی در افغانستان هستند. تركیه در زمان حاضر ۱۰۳۶ نیرو در افغانستان دارد كه در بین حدود ۵۰ كشور خارجی كه در افغانستان نیرو دارند تركیه رتبه هفتم را دارد. برخی از قومیت‌ها همانند ازبك به رهبری جنرال دوستم نیز رابطه نزدیكی با تركیه دارند. نفوذ عربستان در افغانستان بیشتر از كانال مالی صورت میگیرد بعلاوه آنكه میزان رفت و آمد بین تركیه و افغانستان بسیار كمتر از رفت و آمدهای سیاسی مقامات دو كشور عربستان و افغانستان است. از آنجا كه عربستان از كشورهایی بود كه بسرعت طالبان را در دوران حكومتش در افغانستان به رسمیت شناخت میتوان گفت كه این موضوع برای عربستان جهت استفاده از امكان احداث دفتر طالبان در ریاض یك فرصت محسوب میگردد، اما از این جهت كه رابطه القاعده با عربستان مطلوب نیست و طالبان تا حدی در همكاری با القاعده فعالیت میكند میتوان گفت كه این موضوع مانعی برای عربستان در استفاده از این فرصت است. از سوی دیگر با روی كار آمدن دولتی در پاكستان كه رابطه نزدیكی با عربستان دارد به علاوه احتمال حمایت امریكا از عربستان در این موضوع، كاندیداتوری عربستان برای احداث مجدد دفتر طالبان محتمل‌تر است. در مقابل این احتمال مطرح است كه در سفر سه روزه‌ای كه نواز شریف نخست وزیر پاكستان به تركیه دارد ( از ۲۴ تا ۲۷ سنبله) موضوع دفتر طالبان نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت و امكان دارد تركیه با استفاده از پاكستان بتواند میزان نقش خود را در این بازی افزایش داده و بخت خود را در میزبانی دفتر سیاسی طالبان افزایش دهد.
در این رابطه تصمیم پاكستان برای آزاد كردن ملابرادر حائز اهمیت است. وی به عنوان نفر دوم طالبان اهمیت ویژه‌ای در مذاكرات خواهد داشت. گفته میشود كه ملابرادر نقش مهم و اساسی در توجیه و متقاعد كردن رهبری و بدنه طالبان برای انجام مذاكرات صلح داشته است. این اقدام را میتوان به عنوان گام مثبت پاكستان برای هموار كردن مسیر مذاكرات تعبیر كرد. اما طرح انتقال ملابرادر به عربستان و یا تركیه همچنان مخفی و سری مانده است.
شورای عالی صلح نیز اعلام كرده است كه: نكته مهم برگزاری مذاكره در كشور دیگری است. از نظر شورای عالی صلح اگر طالبان این امر را رد كند حمله طالبان در جریان انتخابات افغانستان در سال ۲۰۱۴ (حمل ۱۳۹۳) تشدید خواهد شد و مانع رای دادن مردم افغانستان خواهد بود.
نكته مهم آنست كه بطور رسمی تاكنون چندین بار مذاكره بین امریكا و طالبان صورت گرفته و تاكنون این مذاكرات هیچ نتیجه‌ای در بر نداشته است لذا اكنون با تغییر مكان مذاكره به نظر نمی رسد كه بتوان در ماهیت و موضوعات مذاكره تغییر ایجاد كرد. به عبارت دیگر تنها زمین بازی به عنوان یك موضوع شكلی تغییر خواهد كرد و محتوای مذاكرات همچنان در‌هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/763
رسانه‌های اسرائیلی از خیانت اردن به جهان اسلام شگفت زده شدند
