فرزاد رمضانی بونش
پژوهشگر و کارشناس مسائل منطقه
مرکز بین المللی مطالعات صلح
افغانستان کشوری با زمستان‌هایی سرد و نیرویی چون طالبان با چالش‌هایی گسترده در جنگ‌های چریکی خود، پیش رو دارد. همین امر باعث کاهش عملیات‌ها و فعالیت‌های نظامی در مقایسه با بهار و تابستان میگردد. چنانچه با آغاز بهار طالبان معمولا بیانیه‌هایی منتشر و عملا دور نوینی از جنگ‌های بهاره را آغاز میکند. اکنون نیز طالبان عملیات گسترده‌ای را آغاز کرده است. چنانچه روز جمعه 28 آپریل 2017 اعلام کرد، عملیات بهاری خود را با رمز ( منصوری) آغاز کرده است. این گروه گفته است که از اعلام آغاز عملیات تمامی مراکز دولتی از قبیل ارگان‌های حکومتی افغانستان را مورد هدف قرار خواهد گرفت. در این نوشتار با به بررسی اهداف طالبان، به اهمیت شرایط کنونی و سال سرنوشت سازی پیش رو برای دولت و طالبان خواهیم پرداخت.
اهداف و نگاه طالبان افغانستان به عملیات منصوری
هر چند از نگاه طالبان در طول پانزده سال گذشته نیروهای خارجی بسیاری از همراهان ائتلافی شان را مجبور به خارج ساختن از کشور کرده اند، اما تعدادی به سرکردگی امریکا، اصرار به جنگ داشته نظامیان خویش را بیشتر نموده و از بمب‌های سنگین استفاده میکنند. در این بین در سال گذشته طالبان عملیات بهاری خود را با نام (عملیات عمری) را اعلام و هشدار داد که مراکز نیروهای داخلی و خارجی مورد حملات (تهاجمی) قرار خواهد داد و (مناطق حساس و مصئون) را مورد هدف قرار خواهند داد اما اکنون با عملیات منصوری انگیزه و اهداف بیشتری را پیگیری میکند. از این دید عملیات منصوری در دو بخش غیرنظامی و نظامی از یک سو مناطقی که طالبان بر آن حاکمیت دارند، را آغاز کردند. در کنار آن نیز این گروه تلاش میکند تا در ماه‌های آتی بخش دعوت و ارشاد و کمیسیون جلب و جذب بطور خاص را فعال و اقدام به جذب نیرو نمایند.
در بعد دیگری کنار آن نیز در بخش نظامی جدا از طرح‌های نظامی برای ضربه زدن به مردم، از بین بردن نیروهای خارجی، مراکز ثابت و سیار نظامی و اطلاعاتی و همکاران داخلی آنان علاوه بر عملیات تهاجمی از تکتیک جنگ‌های چریکی، عملیات دسته جمعی انتحاری و حملات هدفمند، نفوذی و عملیات انفجاری را مد نظر داشته باشند. در این حال باید دانست از مهمترین اهداف طالبان حاکمیت در افغانستان است، اما این امر به معنی حمله همه جانبه آنها نبوده و عملا تغییر تاکتیکی مهمی در حملات طالبان مشاهده میگردد. به نظر میرسد طالبان با درک شرایط زمانی مانع از همکاری مردم با حکومت افغانستان گردد.
هر چند طالبان در دو سال گذشته تحقق شروطی چون آزادی زندانیان گروه طالبان از زندانهای افغانستان، خروج كامل نیروهای خارجی از افغانستان و خارج ساختن طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی سازمان ملل متحد و پایان تحریم‌های جهانی رهبران طالبان را برای مذاکرات صلح لازم دانسته است، اما اینک برای به‌عقب راندن نیروهای افغان به تصرف مناطق بیشتر، تقویت موضع این گروه در بخش‌های گوناگون با متقدم دانستن عملیات‌های نظامی عملا امتیازاتی مختلف و بهره گیری از نتایج آن تا در هرگونه مذاکره آینده در دست داشته باشد. چنانچه در وضعیت کنونی طالبان علاوه بر توجه به ولایتهای جنوبی هلمند، پکتیکا، پکتیا و خوست و ولایتهای شرقی چون لغمان، کنر، ننگرهار و نورستان ولایتهای غربی و شمالی را مد نظر بیشتری قرار دارد. در همین راستا عملیات‌های این گروه در پس از آغاز عملیات منصوری، در ولایتهای بدخشان، جاده عمومی کابل جلال آباد، ولایت لغمان و مراکز‌های امنیتی آن، ولایت ننگرهار و مراکز امنیتی آن، کاپیسا، میدان وردک، و... عملیات‌هایی داشته اند. این رویکرد به نوعی به تلاش برای به چالش کشیدن بیشتر کابل و غرب در جبهه‌های جنگی جدید‌تر و کاستن فشار در ولایتهای جنوبی، تاکید بر عدم پذیرش کابل و اهرم‌هایی مهمتری برای هر گونه معامله احتمالی در گفتگوهای صلح بود.
رویکرد دولت افغانستان و چشم انداز امنیت افغانستان:
دولت کابل در گذشته در تلاش در جهت تجزیه طالبان و همچنین اختلافات درونی طالبان منتظر بود بخشی از طالبان جدا شده و پس از كسب امتیازهایی در مذاكرات صلح شركت نمایند، اما گفتگوهای چهارجانبه شکست خورد و نوع کنش پاکستان در برخورد دوگانه در قبال مبارزه با تروریسم در وضعیتی است که کابل معتقد است کلید صلح در دست پاکستان است. در این بین حکومت افغانستان معتقد است که عملیات بهاری گروه طالبان با شكست روبرو و نیروهای امنیتی و دفاعی افغان مقابل طالبان ایستادگی مینمایند. در این حال دولت افغانستان این گونه اعلامیه‌های طالبان را بیشتر تبلیغات سیاسی می‌داند و تاکید دارد که قاطعانه واکنش نشان می‌دهد و نیروهای امنیتی با جدیت گروه‌های تروریستی را سرکوب خواهند کرد. در همین راستا وزارت دفاع افغانستان نیز اعلام کرده نیروهای امنیتی همه نقشه‌های گروه طالبان را خنثی خواهند کرد.
آنچه مشخص است اوضاع افغانستان نسبت به سالهای گذشته سخت‌تر شده و چالشهای اصلی افغانستان و روندهای امنیتی چون توازن ناپایدار نظامی بین طالبان با نیروهای امنیتی افغانستان، خیزش مجدد طالبان و تصرف بیش از 35 در صد خاک افغانستان (به ادعای طالبان بیش از نیمی)، ادامه وضعیت نا مطمئن در دولت ائتلافی و چالشهای درونی حکومت در سال جاری با حمله تروریستی بر قول اردوی ٢٠٩ شاهین در ولایت بلخ مقدمه‌ای از برنامه‌های جنگی طالبان در شمال افغانستان است و ممکن است طالبان به دنبال اشغال مناطق مهم در همسایگی مرزهای آسیای مرکزی و ایران باشد.
در بعد دیگری وضعیت امنیتی در افغانستان بیثبات بوده و یک سوم خاک افغانستان از کنترل حکومت مرکزی در کابل خارج است و در بسیاری مناطق جنگ میان نیروهای امنیتی افغان و شورشیان جریان دارد. به علاوه پیمان نظامی ناتو، (با ۱۳ هزار سرباز در افغانستان) با توجه به سخنان استولتنبرگ، دبیر کل پیمان ناتو و نخست وزیر پیشین ناروی، (ناتو می‌خواهد در آینده بیشتر از پیش علیه تروریسم اقدام کند و وضعیت امنیتی در افغانستان یک چالش است و ممکن است شمار سربازانش در مأموریت موسوم به "حمایت قاطع" در افغانستان را افزایش بدهد،). در همین میان احتمال تصمیم در دیدار سران دولت‌های عضو ناتو در پایان ماه میامسال در بروکسل اگر طرح‌ها و گمانه ایی در مورد اعزام 13000 نیروی ناتو (ترکیبی از نیروهای امریکایی و ائتلاف) و بازگشت جنگ به مقیاسی پیش از سال 2014 رخ دهد و افزایش تسریع آموزش نیروهای امنیتی و پلیس افغانستان و جلوگیری از تحرک طالبان در مراکز پرجمعیت مد نظر قرار گیرد، عملا دامنه نبرد در افغانستان بیشتر خواهد شد. در این میان به نظر میرسد دولت ترامپ نیز ممکن است اعزام حدود پنج هزار نظامی امریکایی به افغانستان برای آموزش نظامیان افغان را شدت بخشد. این امر در حالی است که تغییر لحن برخی مقامات کنونی امریکا نسبت به طالبان چون هوگو لارنس سرپرست سفارت امریکا در کابل و دیگر مقامات این کشور به نوعی بیانگر توجه بیشتر در قبال طالبان و سرکوب این گروه در دوران ترامپ، هدف قرار گرفتن طالبان مجددا آغاز شده است.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/6620
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
