نویسنده: آمنه صادقی:
عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
صد شكر كه این آمد و صد حیف كه آن رفت
ماه رمضان، ماه زدودن پلیدی‌های جسم و جان، ماه شست‌وشو در چشمه توبه و پوشیدن لباس تقوا، ماه بازگشت از لحظات غفلت و آشتی با فطرت، ماه رقم خوردن مقدرات یكسال و ماه مهمانی خدا به آخر رسید و در پی آن عید فطر، عید آسودگی از آتش غفلت و رهیدگی از زنجیر نفس، عید توفیق بر طاعت و عید توبه و تهذیب نفس آمد.
عید فطر جشن بازگشت به فطرت است، چرا كه روزه داران در طول ماه رمضان با انس پی در پی با خداوند و استغفار از گناه به تصفیه روح خویش همت گماشته و خود را از آلودگی‌های ظاهری و باطنی كه مغایر فطرت آنهاست پاك كرده و به فطرت واقعی خود برمی‌گردند.
فطر و فطور به معنای خوردن و آشامیدن است و ابتدای خوردن و آشامیدن را افطار می‌نامند. از این رو است كه در ماه رمضان، پایان روز و هنگام غروب شرعی، لحظه افطار انسان روزه‌دار است، یعنی اجازه خوردن پس از امساك از خوردن به او داده میشود. آن لحظه، لحظه شادمانی كسانی است كه به دستور معبود خویش عمل نموده و معبودشان به پاس طاعت و ادب بندگی‌شان از آن لحظه تا هنگام سحر رحمت‌ها و بركت‌های خویش را بر آنها جاری می‌سازد. چنانكه در روایت آمده است: (خداوند در ماه رمضان موقع افطار هزار هزار كس را كه همگی سزاوار آتش شده‌اند از آتش آزاد می‌كند.) و پایان این ماه (روز اول شوال) را عید فطر خوانده‌اند، بدین سبب كه در این روز امر امساك از خوردن و آشامیدن برداشته شده و رخصت داده شده كه مومنان در روز افطار كنند و روزه خود را بشكنند و خواندنش به عنوان عید از جهت برخورداری بندگان از رحمت بیمنتهای خداوند در این روز است، زیرا عید زمانی است كه خداوند برای جایزه دادن و بهره‌مند ساختن بندگان از نعمت‌ها، آن را در میان روزها انتخاب می‌كند و به همگان اعلام كرده است كه به درگاه او روی آورند و با اعتراف به بندگی و عرضه نیازها و آرزوهای‌شان برای او تواضع كنند و خداوند هم وعده اجابت تمام آنها و حتی بخششی بالاتر از آنچه كه در دل انسان خطور كرده، داده است. خدای مهربان دوست دارد بندگانش در چنین روزی جانب امیدواری به قبولش را بر جانب ترس از عذابش ترجیح دهند و بیچاره كسی است كه در این روز از معنی عید غافل و به جای انس در مجالس پاكان و خواص، سرگرم امور كم اهمیت و بی‌ارزش دنیا باشد. خلاصه اینكه خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه عبادت خود قرار داده و بندگانش را در روز عید فراخوانده تا برای گرفتن جوایز و هدایا جمع شوند.
امام حسن علیه‌السلام روز عید عده‌ای را دیدند كه میخندیدند و بازی می‌كردند، رو به همراهان خود نموده، فرمودند: (خدای عز و جل ماه رمضان را آفرید تا میدان مسابقه‌ای برای خلقش باشد كه در آن با طاعت و رضایت او با یكدیگر مسابقه بدهند؛ عده‌ای سبقت گرفته و سعادتمند شدند و عده‌ای عقب افتاده و ناامید شدند. شگفتا از كسی كه در این روز میخندد و بازی می‌كند. روزی كه نیكوكاران در آن پاداش یافته و كوتاهی‌كنندگان زیان می‌بینند. به خدا سوگند اگر پرده‌ها فرو افتد، نیكوكار می‌اندیشد كه چرا بیشتر عمل نیك انجام ندادم و بدكار می‌گوید چرا بد كردم و از شانه كردن مو و صاف كردن لباس خود باز می‌مانند.)
مردم در رابطه با عید به چند دسته تقسیم می‌شوند:
1- عده‌ای كه روزه را تكلیفی بیش ندانسته و فقط با پرهیز از خوردن و نوشیدن و... خود را به ناراحتی می‌اندازند، اما اعضای بدن خود را از گناهان حفظ نكرده و با دروغ و غیبت و تهمت... روزه خود را از بین می‌برند و در عین حال با كمال اطمینان خود را از فرمانبرداران می‌پندارند و گمان می‌كنند كه بر پروردگار جهانیان نقشی دارند، ولی نمی‌دانند كه با گناهان و نادانی‌شان نزد عقلا رسوا شده و روزه آنها مورد قبول خداوند قرار نمی‌گیرد. این افراد اگر در عید به عنایت خداوند خوش گمان بوده و در مكان نمازگزاردن خود از پروردگارشان آمرزش بخواهند، شاید خداوند متعال هنگام اعطای جوایز آنان را نیز مورد آمرزش خود قرار داده و با فضل خود بعضی از پاداش‌های خود را نصیب آنان نمایند.
2- دسته‌ای نیز می‌دانند كه این خداست كه در تكالیف بر آنها منت داشته و روزه‌ای كامل است كه همراه با بازداشتن اعضای بدن باشد. از این رو مواظب اعضای بدن خود نیز هستند؛ اما گاهی خلافی از آنان سرزده و با بیم و امید مرتكب گناهی می‌گردند. با ناراحتی روزه گرفته و به اندازه‌ای كه حال دارند مستحبات را بجا می‌آورند. كارهای خوب و بد را با هم مخلوط نموده و با ترس و خجالت و با حیا و امیدواری وارد عید می‌شوند. خداوند آمرزش، پاداش و تبدیل گناهان به كارهای نیك را به آنها وعده داده و با عطایای خود پاداش عبادت‌های آنان را به طور كامل و به گونه‌ای كه بالاتر از آرزوی‌شان باشد به آنان عنایت می‌كند.
3- گروهی از روی عادت و با غفلت روزه گرفته و در ماه رمضان نیز مانند سایر ماه‌ها در غفلت به‌سر برده، مرتكب گناهان شده و از روی عادت نیز وارد عید می‌شوند. سرنوشت این گروه، به خواست خداوند بستگی دارد. ممكن است عنایت خدا شامل حال آنها شده و فقط به خاطر فرارسیدن عید یا به جهت كرامت بعضی از اعمال نیكوكاران آنان را مورد آمرزش خود قرار دهد، یا بدی كردارشان آنان را از رحمت خداوند خارج نموده و به ورشكستگان ملحق شوند.
4- دسته‌ای ندای خداوند را در این ماه لبیك گفته و با تمام توان در مراقبت از دستورهای الهی تلاش كرده و برای به‌دست آوردن رضای خدای متعال در پی به‌دست آوردن همه خیرات هستند و عبادات زیادی بجا می‌آورند و قدر منت خداوند بر آنان، به خاطر اجازه به نزدیكی او و خدمت و عبادت او را می‌دانند. خداوند متعال هم خدمت آنان را قبول و از سعی آنان تشكر می‌كند و با كرامت‌ها و انواع عنایات خود آنان را پاداش می‌دهد، با هدایت‌های بیشتر آنان را بزرگ داشته با نور قربت خود آنان را می‌پوشاند و آنان را به دوستان برگزیده‌اش ملحق مینماید.
5- گروهی نیز ندای خداوند متعال، سختی گرسنگی و شب‌زنده‌داری را برای آنان از بین برده، با اشتیاق و شكرگزاری حتی با شادمانی و مستی با آن روبه‌رو شده، برای رفتن و مسابقه جدیت به خرج داده، با روح و عقل خود به خوبی خطاب خداوند را اجابت می‌كنند؛ برای از بین بردن حجاب با بذل جان همت كرده و با قرب به او به مراد رسیده و به پروردگار متصل شده اند. پروردگارشان نیز آنان را به خوبی پذیرفته و در پناه خود به همراه دوستانش مینشاند و با جام لبریز خود آنان را سیراب مینماید.
روز عید زمان آشكار شدن آثار اعمال ماه رمضان و اعطای پاداش عبادت‌های آنان می‌باشد. بنابراین برای آماده شدن جهت وارد شدن به آن لازم است در شب عید مراقبت نموده و كوتاهی‌های خود در ماه رمضان را در این شب جبران كرد. عبادت در این شب آن قدر مهم است كه امام سجاد علیه‌السلام در مورد آن اینگونه سفارش فرموده‌اند: (شب فطر كمتر از شب قدر نیست.) پس از حصول این آمادگی و درك روز عید جا دارد كه بنده در این روز به خداوند خوش گمان بوده و به بخشش‌های بزرگ و عطایای عالی او امیدوار باشد، چرا كه به میزان خوش گمانی به خداوند جوایز نیز بیشتر شده، ابرهای جود باریده و مباركی این روز آشكار می‌گردد و بدگمانی به خداوند در این روز باعث محرومیت از لطف و رحمت الهی میشود.
عید فطر دارای اعمال و عباداتی است كه در روایات معصومین علیهم السلام به آنها اشاره شده و یكی از این اعمال دادن زكات فطره است. در روایات آمده است: (اگر فطریه خارج نشود، روزه رد خواهد شد.)
زكات فطره عاملی ارزشمند برای حل مشكلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه اسلامی است و با پرداخت آن در حقیقت به بخشی از دعاهای ماه رمضان كه در مدت یك ماه بعد از نماز زمزمه می‌شد روز عید فطر جامه عمل پوشانده میشود.
همچنین پرداخت زكات فطره كه با نیت عبادت و تقرب به خداوند انجام میشود، نوعی بهره‌گیری از مادیات برای رسیدن به معنویات است، بدین جهت گفته‌اند كه قبول روزه موكول به پرداخت زكات فطره است، چرا كه دادن زكات موجب جدایی از تعلقات مادی و هواهای نفسانی است و انسان مومن برای دوام فطرت الهی خویش باید از هرچه رنگ تعلق پذیرد رها و آزاد باشد و زنجیر مادیات را از پاكی بر كند تا سبكبال به سوی خداوند رود.
عمل عبادی دیگر در این روز برگزاری نماز عید است كه در دعای قنوت آن این روز برای محمد و آلش علیهم السلام ذخر و شرف و كرامت و برای مسلمانان عید معرفی میشود.
امیرالمومنین علی علیه‌السلام در یكی از اعیاد فطر خطبه‌ای خوانده‌اند و در آن مومنان را بشارت و مبطلان را بیم داده‌اند: (ای مردم! این روز، روزی است كه نیكوكاران در آن پاداش می‌گیرند و زیانكاران و تبهكاران در آن مأیوس و ناامید می‌گردند و این شباهتی زیاد به روز قیامت‌تان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن به یاد آورید خروج‌تان از قبرها و رفتن‌تان را به سوی پروردگار و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت به سوی منازل خود متذكر شوید بازگشت‌تان را به سوی منازل‌تان در بهشت برین،ای بندگان خدا، كمترین چیزی كه به زنان و مردان روزه‌دار داده میشود این است كه فرشته‌ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می‌دهد و می‌گوید:
(هان! بشارت‌تان باد،ای بندگان خدا كه گناهان گذشته‌تان آمرزیده شد، پس به فكر آینده خویش باشید كه چگونه بقیه ایام را بگذرانید.)
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/448
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
